Naukometria w dużej mierze wykorzystuje wskaźniki bibliometryczne i stanowi w wielu krajach podstawę do zarządzania nauką i ewaluacji jednostek naukowych.
Innymi słowy naukometria analizuje poprzez metody ilościowe zarówno nakłady, zasoby ludzkie oraz zaplecze naukowe, jak i procesy badawcze oraz efekty badań tych badań w postaci publikacji naukowych czy patentów. Na polu efektywności naukowej naukometria w dużej mierze korzysta z dokonań i metod opracowanych przez bibliometrię, która metodami statystycznymi bada stan ilościowy i tendencje w piśmiennictwie naukowym.
Termin naukometria został po raz pierwszy użyty przez Wasylija Nalimowa i Z.M. Mulczenko w 1969 roku. U podstaw naukometrii leżą założenia teoretyczne w postaci trzech praw: prawa naukowej produktywności Lotki, prawa rozproszenia Bradforda oraz prawa koncentracji Garfielda. Duże zasługi w rozwoju i propagowaniu powszechnego wykorzystania naukometrii należy przypisać właśnie Eugene’owi Garfieldowi – współtwórcy Science Citation Index i wskaźnika Impact Factor.
Naukometria opisuje rozwój nauki poprzez wskaźniki nazywane wskaźnikami rozwoju nauki.
Istnieją trzy główne typy tych wskaźników, określające:
- wielkość i charakterystykę „produkcji naukowej” (scientific output indicators)-,
- zakres i charakterystykę oddziaływania nauki na otoczenie (scientific impact indicators);
- wielkość nakładów na naukę, potencjał ludzki, materialne zaplecze badawcze (scientific input indicators).
To, w jaki sposób przebiega korelacja pomiędzy tymi wskaźnikami może wiele powiedzieć o tym, jak poniesione wydatki na rozwój nauki przekładają się na efekty badań oraz ich wpływ na światową naukę.
Istnieje wiele opinii krytycznych odnośnie powszechnego wykorzystania naukometrii w ewaluacji nauki. Przedstawia się przede wszystkim obawy o zbyt uproszczony obraz nauki w ujęciu czysto statystycznym, ponadto wskazuje się możliwość manipulacji wskaźnikami bibliograficznymi czy też zbyt duży nacisk kładziony artykuły naukowe kosztem monografii.
