Rewitalizacja wieży ciśnień – nowe spojrzenie na Politechnikę Gdańską i Wrzeszcz | Politechnika Gdańska

1. Cel projektu

Celem projektu jest przywrócenie społeczności Politechniki Gdańskiej oraz mieszkańcom Gdańska i turystom niezwykle interesującego i wartościowego obiektu, jakim jest zabytkowa wieża ciśnień, stanowiąca część budynku Laboratorium Maszynowego. W ramach tej edycji Budżetu Obywatelskiego możliwe byłoby urządzenie wewnętrznego punktu widokowego w przestrzeni zbiornika wodnego (43.3 m n.p.m., około 31 m nad poziomem terenu, plus wysokość podestu, około 1.5 m) wraz z podstawowym zabezpieczeniem newralgicznych elementów układu komunikacyjnego, pozwalające na bezpieczne wejście niewielkich grup zwiedzających. Byłby to pierwszy etap rewitalizacji tego obiektu i wstęp do jego kompleksowej adaptacji na szeroko rozumiane potrzeby społeczności akademickiej.



2. Tło historyczne

Wieża ciśnień, tworząca ciekawą architektoniczną kompozycję z kominem budynku Laboratorium Maszynowego, jest unikalnym, w skali Gdańska, rozwiązaniem konstrukcyjnym. Jej geneza sięga czasów, kiedy na terenie dzisiejszego Wrzeszcza nie istniał jeszcze znany nam współcześnie system wodociągowy, a woda dostarczana była ze stosunkowo niewielkiego i znacznie oddalonego ujęcia Polanki. Wówczas budowa lokalnej, wspomagającej infrastruktury wodociągowej przez instytucje o skali Politechniki była częstą praktyką. Ów system zaczął powstawać niedługo później, przy czym w latach przedwojennych można wyróżnić dwa duże programy inwestycyjne, w okolicach 1911 roku i na początku lat 30-tych, które szybko uczyniły politechniczną wieżę ciśnień zbędną w swojej pierwotnej funkcji. Po II Wojnie Światowej obiekt został zapomniany (poza pojedynczymi przypadkami umieszczania wewnątrz aparatury badawczej) i do dnia dzisiejszego nie podjęto działań zmierzających do jego rewitalizacji i kompleksowego wykorzystania. Przez wiele lat dużym problemem, jak również zagrożeniem sanitarnym, było zasiedlenie przez dziko żyjące gołębie.



3. Stan obecny

W chwili obecnej, nieużytkowana wieża stanowi jedną z największych niewykorzystanych kubatur na terenie Politechniki Gdańskiej. Od czasu poprzedniej edycji BO z roku 2016, kiedy projekt rewitalizacji pojawił się po raz pierwszy, wieża została wstępnie wysprzątana i uszczelniona z inicjatywy władz administracyjnych PG, co powoduje, że koszty jej dalszego zagospodarowania będą obecnie relatywnie mniejsze.

Z drugiej strony, wieża ciśnień jest obiektem który łączy w sobie walory cennego zabytku architektury (jako część zespołu Politechniki Gdańskiej i jako bardzo nietypowe rozwiązanie w skali Gdańska), zabytku techniki (ze względu na zachowane w znacznym stopniu wyposażenie i niezmieniony wystrój) oraz niewątpliwy potencjał, zarówno funkcjonalny jak i turystyczny. Doświadczenie uczy, że każdy punkt widokowy jest niemalże „skazany” na turystyczny sukces. Niezmiennie, zainteresowanie tym obiektem wyrażają osoby odwiedzające uczelnię, zarówno zawodowo, jak również w ramach imprez otwartych: Dni Otwartych, Bałtyckiego Festiwalu Nauki, Nocy Muzeów.



4. Plany rewitalizacji i adaptacji w ramach BO:

Wnioskowany projekt obejmuje pierwszy, wstępny etap: dokładne wysprzątanie wieży oraz wprowadzenie zabezpieczeń, pozwalających na swobodny dostęp. W ten sposób powstałby punkt widokowy (wewnątrz wieży, w części zawierającej zbiornik wodny) oraz przestrzeń dla przyszłego wykorzystania. Wartością dodaną byłoby zabezpieczenie wieży przed ponowną degradacją oraz stworzenie warunków dla dalszych prac studialnych i projektowych, obecnie ograniczonych z uwagi na bardzo utrudniony dostęp.



5. Ramowy program prac:

a. Dokładne wysprzątanie wnętrza wieży, mycie wysokociśnieniowe.

b. Naprawy i dodatkowe zabezpieczenia w obrębie klatki schodowej i przejścia pomiędzy klatką schodową a przestrzenią zbiornika.

c. Usunięcie izolacji zbiornika wodnego (wata szklana), konserwacja i malowanie zbiornika, oczyszczenie wnętrza zbiornika, usunięcie rur będących w kolizji z ciągami komunikacyjnymi.

d. Budowa drewnianego podestu w przestrzeni zbiornika, zapewniającego dostęp do okien (funkcja punktu widokowego).

e. Uczynnienie wejścia od strony Hali Maszyn (obecnie zamurowanego).


Działania opcjonalne (nie są niezbędne dla osiągnięcia celu projektu, aczkolwiek zalecane):

f. Wykonanie tablic informacyjnych na temat konstrukcji i dawnej funkcji obiektu.

g. Rozbiórka wtórnych elementów – pozostałości instalacji badawczych.


Działania możliwe w przyszłości, z wykorzystaniem innych źródeł finansowania:

h. Budowa zewnętrznego tarasu widokowego na wysokości obecnego przejścia technicznego, pomiędzy przestrzenią zbiornika a drabiną prowadzącą na komin.

i. Budowa zewnętrznego tarasu widokowego na szczycie komina.

j. Budowa windy pneumatycznej wewnątrz komina (możliwa pojemność 3 – 4 osoby lub jedna osoba na wózku inwalidzkim).



6. Korzyści dla Uczelni:

a. Zagospodarowanie niewykorzystanej kubatury, obecnie kłopotliwej w utrzymaniu.

b. Powstrzymanie degradacji obiektu, uniknięcie ewentualnych przyszłych problemów, związanych z pogarszaniem się jego stanu technicznego.

c. Nowa przestrzeń dla aktywności związanych z działalnością Uczelni.

d. Powstanie w Gdańsku nowej, powszechnie rozpoznawalnej atrakcji turystycznej, z możliwością wykorzystania w ramach wszelkich działań służących szeroko pojętej promocji Politechniki Gdańskiej.

Można liczyć na to, że efekty wymienione w punkcie d zostaną dodatkowo wzmocnione z powodu otwarcia punktu widokowego na zbiorniku wody Stary Sobieski (1911), znajdującym się w bezpośrednim sąsiedztwie Politechniki Gdańskiej. Sam zbiornik zostanie udostępniony do zwiedzania w przeciągu kilku miesięcy i będzie pełnił funkcję muzeum gdańskich wodociągów. Z tego powodu, należy spodziewać się zwiększonej obecności osób zainteresowanych tematyką historii wodociągów i dawnymi obiektami infrastruktury wodociągowej w rejonie Politechniki. Warto nadmienić, iż politechniczna wieża ciśnień i zbiornik Stary Sobieski są wzajemnie widoczne, a dna obu zbiorników posadowione są na tej samej rzędnej: 43.3 m n.p.m.



7. Materiały dla zainteresowanych:

Publikacja w czasopiśmie Technika Chłodnicza i Klimatyzacyjna, nr 4 i 5, 2017:
http://docplayer.pl/61392417-Co-zrobic-z-nieuzywana-wieza-cisnien.html (TCHiK, nr 4, 2017)
http://www.tchik.com.pl/archiwum/2017/4/wiezacisnien2.pdf (TCHiK, nr 5, 2017)
Ewentualna realizacja tego pomysłu w żaden sposób nie koliduje z proponowaną funkcją punktu widokowego.

Materiał filmowy, zrealizowany przez Stowarzyszenie Gertruda:
https://www.youtube.com/watch?v=rlAeWgaO1UM (Film Stowarzyszenia Gertruda, 2010)
Należy mieć na uwadze, że przedstawia on stan z roku 2010, m. in. przed ostatnim sprzątaniem wieży.