Komunikacja naukowa to proces odbywający się w konkretnych warunkach społecznych i kulturowych, mający na celu podzielenie się efektami pracy badawczej – czy to jednostkowej, czy instytucjonalnej, zapoznaniu się z publikacjami innych autorów, zdobywaniu nowej wiedzy, także poprzez udział w dyskusjach z innymi uczestnikami procesu badawczego. Proces ten obejmuje zarówno określone techniki komunikacyjne, jak i środki do produkowania treści naukowych (epistolografia naukowa – listy prywatne i tzw. listy otwarte, pismo, druk, komputer, sieci komputerowe, oprogramowania, mobilne nośniki danych) oraz formy (kanały) przekazywania informacji związanych z działalnością naukową (sieci korespondencyjne, polemiki, dyskusje, periodyki naukowe drukowane, poczta elektroniczna – od 1971 r., listy dyskusyjne – od 1975 r., e-czasopisma, repozytoria publikacji cyfrowych, internetowe serwisy naukowe). Wszystkie te składowe uzależnione są od technologicznego rozwoju społeczeństwa, w którym odbywa się proces badawczy. Komunikację naukową utożsamia się z procesem publikowania artykułów w tradycyjnych czasopismach naukowych (od XVII w.), jak i tych funkcjonujących „w sieci” (XXI w.). W ostatnich latach sposób, w jaki naukowcy dzielą się z innymi swoimi badaniami oraz wymieniają się wiedzą w środowisku naukowym – przechodzi swego rodzaju konwersję. Rozwój technologiczno-społeczny spowodował pojawienie się nowego modelu komunikacji naukowej.
Naturalnym środowiskiem, w którym odbywa się współczesna komunikacja naukowa jest zasadniczo środowisko online - przestrzeń Internetu. Otwarta komunikacja naukowa według współczesnej definicji zaproponowanej przez Komisję Europejską składa się z 4 elementów:
- otwartego recenzowania,
- polityk otwartego recenzowania wydawców czasopism naukowych,
- wykorzystania wskaźników altmetrycznych do oceny społecznego oddziaływania publikacji naukowych oraz
- poprawek i retrakcji.
Głównymi kanałami (nośnikami) komunikacyjnymi w tym modelu, służącymi do dystrybuowania wiedzy, są zasadniczo otwarte e-czasopisma, repozytoria online, blogi naukowe, e-laboratoria oraz inne serwisy online, w których wyniki badań (finansowanych głównie ze środków publicznych – czy to w formie otwartych publikacji, czy otwartych danych badawczych) udostępniane są w otwartym dostępie bez względu na miejsce i czas.