Internet w służbie historii. Zbiory muzealne Sekcji Historycznej BPG w przestrzeni internetowej | Politechnika Gdańska

Muzealia PG (muzealia.pg.edu.pl) to strona internetowa prezentująca obiekty zabytkowe wraz z opisem poszczególnych muzealiów dokumentujących historię i dziedzictwo Politechniki Gdańskiej. Została uruchomiona na początku 2024 roku i od tej pory liczba zamieszczanych – odwzorowanych cyfrowo – obiektów stale się powiększa. Bogactwo i różnorodność obiektów zabytkowych publikowanych na omawianej witrynie WWW sprawiają, iż jest ona ważnym miejscem do poszukiwania informacji i źródeł historycznych dotyczących dziejów nie tylko gdańskiej uczelni technicznej, ale również regionu Pomorza Gdańskiego.
Strona oparta jest na szablonie stworzonym w systemie zarządzania treścią (CMS) WordPress, który umożliwia dostosowanie layotu (grafiki, kolorów, czcionek, układu) do potrzeb danej instytucji. Rozwiązanie to pozwoliło na dostosowanie wyglądu omawianej witryny WWW zgodnie z wcześniej przyjętymi założeniami wypracowanymi przez pracowników Sekcji Historycznej Biblioteki Politechniki Gdańskiej (SH BPG). Sekcja Historyczna powstała w 1986 roku, a do głównych jej zadań należy m.in. pozyskiwanie, gromadzenie i zabezpieczanie wszelkich materialnych śladów dokumentujących historię i działalność Politechniki jako głównego i najstarszego ośrodka naukowego Polski Północnej. Pracownicy SH BPG są oczywiście odpowiedzialni także za opracowanie części merytorycznej strony.

Udostępnianie informacji nt. kolekcji lub wybranego konkretnego obiektu oraz jego cyfrowego odwzorowania możliwe jest poprzez współpracę strony WWW z oprogramowaniem MUZEO, systemem do udostępniania, ewidencji i zarządzania zbiorami muzealnymi. Publikowanie treści na stronie odbywa się głównie poprzez wykorzystanie modułu „Kolekcje do publikacji WWW”, który służy do administrowania kolekcjami udostępnianymi w sieci. Oczywiście wcześniej, również w systemie MUZEO, należy opracować merytorycznie kartę katalogową obiektu zabytkowego, który będzie prezentowany na stronie. Tak przygotowana karta, wraz z załączonym zdjęciem obiektu, jest gotowa do prezentacji na stronie WWW.

Wchodząc na stronę muzealia.pg.edu.pl, użytkownik w pierwszej kolejności widzi pełnoekranową grafikę jako tło strony głównej, przestawiającą Gmach Główny Politechniki Gdańskiej oraz nagłówek z tytułem strony i formularzem wyszukiwania z przyciskiem SZUKAJ. Łatwa dostępność wyszukiwarki znajdującej się od razu na stronie głównej pozwala użytkownikowi na szybkie przeglądanie zasobów witryny po wpisaniu ogólnego hasła wyszukiwawczego. Nad grafiką znajduje się menu nawigacyjne przekierowujące do poszczególnych podstron, wśród których użytkownik ma możliwość przejścia do wybranej przez siebie kolekcji lub kliknięcia zakładki Katalog, która przechowuje wszystkie obiekty zmieszczone na stronie, dzięki czemu osoby odwiedzające stronę
z jednego poziomu otrzymują wykaz wszystkich muzealiów. Jednak zasadniczy dział poszczególnych kolekcji znajduje się na stronie głównej, pod wspomnianą wcześniej grafiką, do której można przejść, skrolując w dół strony lub klikając przycisk KOLEKCJE znajdujący się pod wyszukiwarką.

Kolekcje

Co się tyczy samych kolekcji, to zostały one podzielone na 8 głównych działów: Obiekty, Dokumenty, Fotografie, Druki, Archiwum byłych studentów Polaków, Urządzenia techniczne, Sylwetki oraz Meble. Użytkownik odwiedzający witrynę muzealia.pg.edu.pl otrzyma pełny przekrój posiadanych przez SH BPG zasobów, począwszy od źródeł pisanych, przez materiały ikonograficzne, a na zabytkach kultury materialnej (przedmiotach codziennego użytku) kończąc. Należy przy tym zaznaczyć, iż kolejność zamieszczenia ich na stronie nie wynika z wartościowania poszczególnych kolekcji.

Przygotowanie obiektów i kolekcji muzealnych do cyfrowej publikacji może okazać się zadaniem trudnym i zapewne bardziej skomplikowanym niż w przypadku zbiorów gromadzonych np. w archiwach. Główną tego przyczyną jest fakt, iż przeważająca większość obiektów gromadzonych w muzeach ma charakter ikoniczny, nietekstowy, o różnych proweniencjach, gabarytach i różnych zastosowaniach.

Wśród wirtualnej prezentacji eksponatów znajdujących się na omawianej stronie odwiedzający mogą zapoznać się m.in. z dokumentami dotyczącymi przeszłości uczelni, jej początków i rozwoju. Ważny zbiór stanowią archiwalia dotyczące przedwojennej działalności polskich korporacji i organizacji studenckich czy powojennych stowarzyszeń i klubów studenckich, kształtujących od lat 50. XX wieku kulturę studencką (np. Teatrzyk Satyryczny Bim-Bom, Studencka Agencja Radiowa, „Kronika Studencka”). Ciekawy zbiór stanowią cyfrowe odwzorowania obiektów będących wyposażeniem politechnicznych pracowni naukowo-badawczych, zarówno przedwojennych, jak i tych wyprodukowanych po 1945 roku. Zabytkowe woltomierze, amperomierze, galwanometry, dawne odbiorniki radiowe oraz przyrządy kreślarskie to tylko niektóre historyczne obiekty techniczne znajdujące się w zbiorach SH BPG, a tym samym na stronie WWW.

Szczególnie cennym zbiorem są zdigitalizowane fotografie ukazujące m.in. budowę gmachów uczelni oraz dokumentujące życie naukowe, dydaktyczne, kulturalne i sportowe uczelnianej społeczności. Ważnym uzupełnieniem są także fotografie przestawiające sylwetki wybitnych postaci związanych z Politechniką Gdańską, zasłużonych na polu naukowo-badawczym oraz tych, którzy przyczynili się do rozwoju uczelni i Pomorza.

Prezentowane cyfrowo kolekcje uzupełniają także m.in. medale, puchary, odznaczenia, obrazy, dyplomy pamiątkowe, a także zabytkowe insygnia rektorskie i togi oraz meble (szafy, regały, biurka), które w większości pochodzą z przedwojennego wyposażenia Politechniki Gdańskiej, stylistycznie nawiązujące do snycerskiej oprawy gabinetów i sal wykładowych.

Karty obiektów

Po kliknięciu wybranej przez użytkownika kolekcji z muzealiami PG na ekranie monitora pojawią się karty z poszczególnymi obiektami danej kolekcji, których kliknięcie spowoduje przejście do wybranego obiektu. Każda karta obiektu zawiera zdjęcie prezentowanego eksponatu z jego opisem. Oprócz tak podstawowych informacji jak nazwa obiektu i numer inwentarzowy zamieszczono również dane dotyczące twórcy obiektu, czasu jego powstania, materiału i techniki wytwarzania, wymiarów muzealiów oraz słowa kluczowe. Współcześni użytkownicy stron internetowych, przy „zalewie” dostępnych w sieci informacji, coraz częściej szukają konkretnych, hasłowych tekstów niż rozbudowanych opisów. Stąd na kartach ograniczono się do krótkich opisów, charakteryzujących wybrany eksponat.
Coraz popularniejsze przy eksploracji stron internetowych staje się myślenie tagami, czyli krótkimi hasłami, słowami kluczowymi lub frazami, które są przypisywane do danej treści. Na stronie muzealia.pg.edu.pl takie tagi znajdują się w karcie każdego obiektu, a co ważniejsze, funkcjonują one jako aktywne linki. Po kliknięciu w aktywny tag użytkownik zostanie przekierowany do kolejnych materiałów, które mogą go zainteresować. W kartach aktywne są nie tylko słowa kluczowe, bowiem przekierowanie do kolejnych obiektów może się odbywać również poprzez kliknięcie tagu z informacją nt. twórcy obiektu, daty powstania, materiału czy techniki wykonania. Dzięki tej funkcjonalności użytkownik w krótszym czasie jest w stanie zapoznać się z większą liczbą znajdujących się na stronie rekordów.

Ciekawym rozwiązaniem, o którym również warto wspomnieć, jest możliwość powiększenia wybranego fragmentu zdjęcia danego obiektu. Ponadto karty znajdujące się ramach wybranej kolekcji można sortować po nazwie eksponatu, autorze, dacie powstania, a także po jego numerze inwentarzowym, co zwiększa zakres wyszukiwania. Oprócz kolekcji i znajdujących się w nich kart eksponatów można także zasięgnąć informacji dotyczących historii i działalności Sekcji Historycznej BPG, klikając zakładkę O NAS, znajdującą się w górnym menu na stronie głównej. W tejże zakładce znajduje się również przekierowanie do strony WWW dotyczącej historii Politechniki Gdańskiej.

Podsumowanie

Strona internetowa muzealia.pg.edu.pl jest doskonałym miejscem służącym m.in. promocji posiadanych przez SH BPG zbiorów zabytkowych, dostarczającym informacji nt. historii gdańskiej uczelni technicznej. Przygotowując witrynę prezentującą cyfrowe odwzorowania muzealiów związane z dziejami Politechniki Gdańskiej, położono nacisk na przejrzysty i czytelny design. Zdigitalizowane zasoby prezentowane na stronie, dzięki jej responsywności, dostępne są również na urządzeniach mobilnych, dostosowując wielkość oraz kształt wyświetlanych informacji i okien do rozmiaru ekranu posiadanego przez użytkownika. Ważnym i niezwykle przydatnym rozwiązaniem znajdującym się na stronie jest także narzędzie ustawień kontrastu oraz możliwość powiększenia rozmiaru czcionki. Funkcje te sprawiają, że treści zawarte w witrynie dostosowane są również dla osób niedowidzących.

Mnogość zawartości merytorycznej oraz rozwiązań i funkcjonalności zastosowanych na stronie sprawia, iż trudno w artykule wyczerpać poruszany temat. Podsumowując, należy jednak podkreślić, iż przygotowana przez pracowników SH BPG strona powstawała z pełną świadomością tego, że odpowiednio przygotowana witryna WWW pełni funkcję wizytówki organizacji, którą reprezentuje. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż zdigitalizowane zbiory muzealne, a mówiąc dokładniej – ich publikacja w Internecie, to wyjątkowa okazja – jaką daje nam dzisiejsza technologia – do promowania i dzielenia się wirtualnymi muzealiami z szerszym niż dotąd, a przez to bardziej zróżnicowanym gronem odbiorców. Mając powyższe na względzie, należy pamiętać, że zaniedbania w kwestii odpowiedniego przygotowania witryny internetowej przez muzea, w tym muzea uczelniane i inne instytucje kultury, mogą przynieść skutek odwrotny do zamierzonego.

Bibliografia

1. Czyż P., Romeyko-Hurko M., dMuseion: od bazy danych do muzeum cyfrowego. Polskie Biblioteki Cyfrowe, 2009.
2. Kowalczyk-Anioł J., Papińska-Kacperek J., Wykorzystanie mediów elektronicznych w turystyce kulturowej na przykładzie muzeów i miejskich aplikacji mobilnych. Turystyka Kulturowa 2015, nr 5.
3. Otmianowska M., Zajkowska K., O modernizacji serwisu internetowego archiwów państwowych. Szukajwarchiwach.gov.pl, czyli jak otwierać się na nowe grupy odbiorców? Zarządzanie w Kulturze 2019, nr 20, z. 4.
4. Różańska R., Muzeum bez strony internetowej? O zgubnych skutkach braku promocji europejskich muzeów instrumentów muzycznych dla potencjału turystyczno-kulturowego tych instytucji. Turystyka Kulturowa 2014, nr 10.
5. Woźniak-Zapór M., Sorkowska-Cieślak K., Użyteczność, funkcjonalność i dostępność stron internetowych muzeów i instytucji kultury. Kraków 2018.

Dariusz Kortas
Dariusz.Kortas@pg.edu.pl