Złota Księga Politechniki Gdańskiej. Pionierzy Politechniki Gdańskiej urodzeni w 1904 roku | Politechnika Gdańska

Profesor Kazimierz Kopecki

Urodził się 28 kwietnia 1904 roku w Morawsku (pow. Jarosław, woj. rzeszowskie). Świadectwo dojrzałości uzyskał w gimnazjum typu klasycznego w 1922 roku we Lwowie, gdzie wstąpił na Wydział Mechaniczny Politechniki Lwowskiej. Dyplom inżyniera elektryka uzyskał 23 marca 1928 roku. Od 1 marca 1927 do 23 marca 1928 roku był asystentem w Laboratorium Pomiarów i Maszyn Elektrycznych Politechniki Lwowskiej, gdzie prowadził ćwiczenia dla studentów III i IV roku. Od 1 czerwca 1928 do 30 września 1938 roku pracował w charakterze inżyniera, następnie kierownika działu w Pomorskiej Elektrowni Krajowej „Gródek” w Toruniu. Uczestniczył w elektryfikacji Gdyni, budowie elektrowni wodnej w Gródku i Żurze oraz elektrowni parowej w Gdyni. Od 1 grudnia 1938 do września 1939 roku był dyrektorem Elektrowni i Tramwajów Miejskich w Toruniu. W latach 1940–1944 pracował przy odczytywaniu liczników oraz w dziale reklamacji rachunków Elektrowni Miejskiej w Krakowie.

Po oswobodzeniu Krakowa znalazł się na polecenie ministra oświaty z dnia 17 lutego 1945 roku w delegacji ministerialnej mającej za zadanie przejąć Politechnikę Gdańską i przygotować rozpoczęcie roku akademickiego. Od listopada 1945 roku wykładał na Wydziale Elektrycznym PG. Jako profesor nadzwyczajny od 4 września 1946 roku był kierownikiem Katedry Urządzeń Elektrycznych, Sieci i Gospodarki Elektrycznej (od 1953 roku Katedry Elektroenergetyki).

W kwietniu 1950 roku Rada Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej nadała mu stopień doktora nauk technicznych. 30 września 1958 roku został mianowany profesorem zwyczajnym. Katedrą Elektroenergetyki kierował do 1969 roku. W latach 1969–1974 był dyrektorem Instytutu Elektroenergetyki i Automatyki PG. W latach 1945–1950 sprawował funkcję dziekana Wydziału Elektrycznego PG, a w latach 1949–1952 był organizatorem i dziekanem Wydziału Elektrycznego Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej. Od 1946 roku był biegłym sądowym w zakresie urządzeń elektrycznych na okręg Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, a od 1948 roku członkiem Sekcji Technicznej Rady Głównej Ministerstwa Oświaty. Od 1951/1952 do 1953/1954 był prorektorem ds. nauczania, w latach 1954–1956 i 1959–1960 prorektorem ds. nauki. W latach 1960–1966 pełnił godność rektora Politechniki Gdańskiej.

W latach 1961–1969 był posłem na Sejm PRL. Od 1968 roku przewodniczył Frontowi Jedności Narodu, od 1969 roku Polskiemu Komitetowi Gospodarki Energetycznej NOT. W 1969 roku został członkiem Polskiego Komitetu ds. UNESCO. Był także członkiem: Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (od 1955), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1956), Państwowej Rady ds. Gospodarki Paliwowo-Energetycznej przy Radzie Ministrów (od 1967), Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, Rady Techniczno-Ekonomicznej Ministerstwa Górnictwa i Energetyki. Przewodniczył Komitetowi Problemów Energetyki Prezydium PAN. W latach 1970–1975 uczestniczył w pracach Komitetu Badań i Prognoz PAN „Polska 2000”.

W 1978 roku opracował dwutomową ekspertyzę dotyczącą zagadnień paliwowo-energetycznych i surowcowych. W pracy „Ekspertyza 82” przedstawił złożoną sytuację energetyki polskiej i sposoby wyjścia z trudnej sytuacji krajowej energetyki. Był organizatorem Studium Doktoranckiego, pod jego kierunkiem powstały 22 prace doktorskie.

Dorobek naukowy Profesora to ponad 300 pozycji, spośród których liczne mają znaczenie podstawowe dla rozwoju nowej gałęzi nauki, energetyki kompleksowej. W 1963 i 1970 roku był laureatem nagród ministra I stopnia indywidualnych i zespołowych. Został wyróżniony wieloma orderami i odznaczeniami państwowymi, regionalnymi i resortowymi, między innymi Krzyżem Kawalerskim (1954) i Krzyżem Oficerskim (1960) Orderu Odrodzenia Polski.
W 1973 roku Prezydium PAN przyznało mu Medal im. Mikołaja Kopernika.

Z dniem 1 października 1974 roku przeszedł na emeryturę. 26 maja 1975 roku został wyróżniony godnością doktora honoris causa Politechniki Gdańskiej.

Zmarł 11 marca 1984 roku w Gdańsku. Został pochowany na cmentarzu w Gdańsku-Oliwie.

Profesor Arkadiusz Piekara

Urodził się 12 stycznia 1904 roku w Warszawie. Po ukończeniu w 1918 roku szkoły realnej uczył się w Gimnazjum im. Tadeusza Rejtana w Warszawie, gdzie w 1922 roku zdał maturę. W 1929 roku ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim, w 1930 roku otrzymał stopień doktora filozofii w zakresie fizyki doświadczalnej. W latach 1924–1925 pracował jako nauczyciel w Powszechnym Uniwersytecie Robotniczym w Warszawie, a w latach 1926–1928
w gimnazjum K. Malczewskiej. Od 1928 roku był asystentem na UW. Równocześnie w latach 1928–1939 pracował w Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie pod Lesznem, gdzie zorganizował unikatową pracownię fizyczną, w której realizował swoje prace z dziedziny fizyki doświadczalnej. W tym okresie ukazały się jego liczne publikacje, między innymi w 1937 roku praca habilitacyjna na Uniwersytecie Jagiellońskim pt. „Stała dielektryczna układów rozdrobnionych”. Wcześniej, w latach 1934–1935, jako stypendysta Funduszu Kultury Narodowej, udał się do Paryża i Bellevue, gdzie pracował nad zjawiskami elektro- i magnetooptycznymi. Po powrocie zajął się między innymi konstrukcją nowych przyrządów laboratoryjnych jak np. multiplikator napięcia, transformator lampowy prądu stałego, elektrometry itp. Jako doktor habilitowany w latach 1937–1939 pracował na stanowisku docenta w UJ, ale dalej dojeżdżał na wykłady do Rydzyny, gdzie kontynuował swe prace naukowo-badawcze.

Aresztowany 6 listopada 1939 roku wraz ze 183-osobową grupą krakowskich naukowców, przebywał we Wrocławiu, potem do 1940 roku w Sachsenhausen i Dachau. Po krótkim okresie pracy w krakowskiej elektrowni sprawował w latach 1941–1944 funkcję technika pomiarowego w Fabryce Nawozów Sztucznych w Mościcach. W latach 1941–1945 wykładał na tajnym UJ w Krakowie. Prowadził między innymi tajne badania nad pociskiem V-2, uczestnicząc w rozszyfrowaniu jego konstrukcji, i wykonywał inne zadania konspiracyjne AK. Po wyzwoleniu został powołany na etat docenta UJ, prowadził także wykłady z fizyki stosowanej na Wydziale Lekarskim UJ. W połowie 1946 roku odbył w Paryżu 3-miesięczny staż naukowy u prof. Joliota. 24 lipca 1946 roku otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego fizyki.

Zaproszony do Gdańska, 1 października 1946 roku objął Katedrę Fizyki I na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej, gdzie potwierdził swoje znakomite umiejętności dydaktyczne. W 1948 roku wydał 650-stronicowy podręcznik pt. „Elektryczność i budowa materii”, będący najobszerniejszym dziełem z tego zakresu w polskiej literaturze. Był też autorem wielu popularnych opracowań i skryptów, licznych artykułów zamieszczonych w specjalistycznych periodykach polskich i zagranicznych, a także odczytów popularnonaukowych.

1 sierpnia 1952 roku został służbowo przeniesiony z Katedry Fizyki Wydziału Elektrycznego PG do Katedry Fizyki Doświadczalnej na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Poznańskiego. Do Poznania przeniósł się wraz z częścią swoich współpracowników.

Zabrał też wówczas zbudowany w Stoczni Gdańskiej elektromagnes, który zaprojektował do prac naukowo-badawczych z teorii sprzężenia dipolowego oraz wpływu pola magnetycznego na stałą dielektryczną cieczy jako rozszerzenie badań rozpoczętych na UW.

W Poznaniu rozszerzył swoje badania o magnetooptykę i właściwości ferroelektryków. 23 marca 1956 roku Centralna Komisja Kwalifikacyjna nadała mu tytuł profesora zwyczajnego Katedry Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

1 grudnia 1965 roku został przeniesiony na stanowisko kierownika Katedry Fizyki na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego (UW). Tam też 30 września 1974 roku przeszedł na emeryturę.

W latach 1969–1974 był również kierownikiem Zakładu Optyki Nieliniowej i Fizyki Chemicznej Instytutu Podstawowych Problemów Chemii UW. Jednocześnie pracował w Instytucie Fizyki PAN, gdzie kierował Zakładem Dielektryków (1953–1968), w latach 1966–1967 był dyrektorem instytutu, a w latach 1976–1989 kierownikiem Zakładu Fizykochemii Laserowej.

Od 1962 roku był członkiem korespondentem, a od 1973 roku członkiem rzeczywistym Komitetu Fizyki PAN. 18 stycznia 1984 roku został doktorem honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był członkiem licznych stowarzyszeń krajowych i zagranicznych. Otrzymał wiele nagród i odznaczeń, między innymi Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 28 kwietnia 1989 roku w Warszawie, gdzie został pochowany.

Profesor Piotr Ciechanowicz

Urodził się 6 lutego 1904 roku w Bielicy na Ziemi Nowogródzkiej. Po uzyskaniu matury w 1923 roku rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej, gdzie w 1929 roku uzyskał dyplom inżyniera elektryka. W ostatnich latach studiów pracował w firmie ASEA w Warszawie, następnie odbył służbę wojskową i praktykę zawodową na kolei w dziale zabezpieczenia ruchu pociągów w Wilnie.

W latach 1931–1942 był wykładowcą w Państwowej Szkole Technicznej w Wilnie, prowadząc zajęcia na wydziałach elektrycznym i kolejowym mechaniczno-elektrycznym. Był opiekunem szkolnego koła SEP. Od 1933 roku pracował w firmie „Pomoc Inżynierska” w Wilnie, gdzie prowadził, za zgodą Głównego Urzędu Miar, prywatne laboratorium naprawy i legalizacji liczników elektrycznych. Wiosną 1942 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Urzędzie Miar, jednocześnie prowadząc wykłady z dziedziny maszyn i materiałoznawstwa elektrycznego na kursach wieczorowych i w Państwowej Szkole Elektrycznej
II stopnia. Po powstaniu warszawskim pracował jako starszy elektryk w cukrowni Józefów k. Błonia pod Warszawą.

Po zakończeniu II wojny światowej przeniósł się do Gdańska, gdzie przez trzy lata pracował w Zakładzie Energetycznym i Gdańskiej Dyrekcji Odbudowy. Jednocześnie podjął decyzję o poświęceniu się działalności naukowo-pedagogicznej na Politechnice Gdańskiej, gdzie od 1945 roku był kolejno asystentem, adiunktem (1948), od 1951 roku kierownikiem, a od 1954 roku zastępcą profesora Katedry Elektrotechniki Teoretycznej (od 1966 roku Katedry Podstaw Elektrotechniki). W 1956 roku otrzymał tytuł doktora nauk technicznych, następnie docenta (1958) i profesora nadzwyczajnego (1965). Na Politechnice Gdańskiej pełnił funkcję prodziekana (1954 i 1963). Poza działalnością na PG wykładał również w Gdańskich Technicznych Zakładach Naukowych, Wyższej Szkole Marynarki Wojennej oraz Wyższej Szkole Inżynierskiej.

Działalność naukową Piotra Ciechanowicza w dziedzinie elektrotechniki teoretycznej można ująć w trzy grupy. Pierwszą była analiza udaru napięcia doprowadzonego do jednorodnego uzwojenia w transformatorze, z uwzględnieniem fali pierwotnej i fali odbitej, przy punkcie zerowym izolowanym lub też uziemionym. Drugim osiągnięciem było opracowanie „Zbiorów zadań z elektrotechniki teoretycznej i teorii pola elektromagnetycznego”, które ukazały się najpierw jako skrypt, a następnie wspólnie z prof. Jerzym Dziedzicem jako podręcznik akademicki (1966, 1977). Trzecim osiągnięciem było wykonanie szeregu prac naukowo-badawczych z dziedziny analizy pola elektromagnetycznego dokoła pływających obiektów oraz wykonanie obliczeń, projektów i analizy pracy generatora magnetogazodynamicznego. Oprócz prac podstawowych Profesor opracował także kilka skryptów i podręczników z dziedziny elektrotechniki dla szkolnictwa zawodowego oraz publikował liczne artykuły w prasie branżowej.

Poza działalnością naukową i dydaktyczną Piotr Ciechanowicz udzielał się w pracy społecznej na rzecz Stowarzyszenia Elektryków Polskich, gdzie oprócz członkostwa pełnił funkcję sekretarza Oddziału Wileńskiego, prezesa (1957–1958) i wiceprezesa (1950) Oddziału Gdańskiego SEP. Był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Działalność naukowa, dydaktyczna i wychowawcza Profesora została doceniona wyróżnieniami ministra oświaty i szkolnictwa wyższego oraz rektora Politechniki Gdańskiej.

Zmarł 28 listopada 1970 roku. Został pochowany na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.
*
Biogramy prof. Kazimierza Kopeckiego oraz prof. Arkadiusza Piekary sporządzono w oparciu o informacje zamieszczone w Złotej Księdze Politechniki Gdańskiej. Biogram prof. Piotra Ciechanowicza sporządzono w oparciu o materiały przekazane przez Jego syna, Adama.

Szczepan Gapiński
szczepan.gapinski@pg.edu.pl