Książka na październik | Politechnika Gdańska

Ekspertyza jest pracą zespołową, wykonaną w ramach działalności Komitetu Inżynierii Produkcji PAN. Opracowanie dotyczy komercjalizacji wyników badań i innowacyjnych rozwiązań w Polsce. Część badawcza odnosi się do zagadnień komercjalizacji z punktu widzenia środowiska akademickiego: pracowników uczelni, doktorantów oraz studentów.
 
Inicjatywa opracowania ekspertyzy to kolejny etap analiz, powiązany z poprzednią ekspertyzą pt.: "Działania rozwijające kreatywność i innowacyjność studentów", wykonaną w 2016 r. na rzecz Komitetu Inżynierii Produkcji PAN, i opublikowaną w formie monografii.

Gospodarka cyfrowa – to gospodarka oparta na danych (datafikacja - danetyzacja). Rodzi się w związku z tym wiele pytań: czy można mówić o własności danych, czy raczej o problemie dostępu do danych? Jak pogodzić ochronę danych z potrzebą ułatwienia udostępniania danych w interesie publicznym? Jak te kwestie różnicować w kontekście danych osobowych i danych ekonomicznych, często powiązanych z ochroną praw własności intelektualnej i przemysłowej oraz tajemnicy handlowej? Czy, a jeżeli tak, to w jakiej mierze prawo powinno wymuszać udostępnianie danych?
 
Autor poszukuje w książce "złotego środka" między ochroną danych a dostępem do danych, między tragedią wspólnego pastwiska (tragedy of the commons) a tragedią prywatnego zawłaszczania (tragedy of the anticommons), a tym samym – opracowania takich systemów zarządzania danymi prywatnymi oraz publicznymi, które nie budzą wątpliwości z perspektywy konkurencji. Metody wykorzystane w tym poszukiwaniu to przede wszystkim analiza regulacji i orzecznictwa w kontekście ekonomii instytucjonalnej, ekonomicznej analizy prawa oraz oceny skutków regulacji. Rozwiązań, które powinny mieć charakter holistyczny i systemowy, można poszukiwać na pograniczu ekonomii, prawa i zarządzania, co już zostało zapoczątkowane. Równocześnie wyraźnie widoczna jest luka badawcza, gdyż nauka o danych (Data Science) oraz analityka danych (Data Analytics) dotychczas skupiają się głównie na aspektach informatycznych (kodowanie danych, wyszukiwanie danych czy tworzenie baz danych), podczas gdy ekonomia skupia się na niektórych rodzajach danych, w szczególności tych powiązanych z prawami własności intelektualnej i przemysłowej, a regulacja (prawo) koncentruje się na dość jednostronnie rozumianej ochronie prywatności ("własności" danych) lub na roli danych w stosowaniu prawa konkurencji.

Openness and sharing of information are fundamental to the progress of science and to the effective functioning of the research enterprise. The advent of scientific journals in the 17^th century helped power the Scientific Revolution by allowing researchers to communicate across time and space, using the technologies of that era to generate reliable knowledge more quickly and efficiently. Harnessing today's stunning, ongoing advances in information technologies, the global research enterprise and its stakeholders are moving toward a new open science ecosystem. Open science aims to ensure the free availability and usability of scholarly publications, the data that result from scholarly research, and the methodologies, including code or algorithms, that were used to generate those data.

The Internet lets us share perfect copies of our work with a worldwide audience at virtually no cost. We take advantage of this revolutionary opportunity when we make our work "open access": digital, online, free of charge, and free of most copyright and licensing restrictions. Open access is made possible by the Internet and copyright-holder consent, and many authors, musicians, filmmakers, and other creators who depend on royalties are understandably unwilling to give their consent. But for 350 years, scholars have written peer-reviewed journal articles for impact, not for money, and are free to consent to open access without losing revenue.
 
In this concise introduction, Peter Suber tells us what open access is and isn't, how it benefits authors and readers of research, how we pay for it, how it avoids copyright problems, how it has moved from the periphery to the mainstream, and what its future may hold. Distilling a decade of Suber's influential writing and thinking about open access, this is the indispensable book on the subject for researchers, librarians, administrators, funders, publishers, and policy makers.

"Data Stewardship for Open Science. Implementing FAIR Principles" has been written with the intention of making scientists, funders, and innovators in all disciplines and stages of their professional activities broadly aware of the need, complexity, and challenges associated with open science, modern science communication, and data stewardship. The FAIR principles are used as a guide throughout the text, and this book should leave experimentalists consciously incompetent about data stewardship and motivated to respect data stewards as representatives of a new profession, while possibly motivating others to consider a career in the field.

Research Data Management (RDM) has become a hot professional topic internationally because of changes in scholarship and governmental policies about the sharing of research data. This book provides an introduction to RDM for librarians and other support professionals.
 
Starting by exploring the nature of research and the importance of data in the research process, the book reviews how RDM has developed over time, what typical research data services are, and how they relate to other research support services. It considers how a multi-professional support service can be created then examines the decisions that need to be made in designing different types of research data service from local policy creation, training, through to creating a data repository.
 
Exploring Research Data Management is an accessible introduction to RDM with engaging tasks for the reader to follow and build their knowledge. It will be useful reading for all students studying librarianship and information management, and librarians who are interested in learning more about RDM and developing Research Data Services in their own institution.

Uniwersytety i instytuty badawcze to miejsca generujące wiedzę i innowacje. Własność intelektualna stanowi dodatkowy mechanizm umożliwiający uniwersytetom rozpowszechnianie tej wiedzy i wykorzystywanie jej w sektorze gospodarki. Uniwersytety starające się współpracować z przemysłem potrzebują polityki skutecznego zarządzania własnością intelektualną i transferem wiedzy. Efektywne zarządzanie własnością intelektualną zapewnia strukturę, przewidywalność i korzystne środowisko, w którym przedsiębiorstwa i badacze mogą uzyskiwać dostęp do wiedzy, technologii i własności intelektualnej. W niniejszej monografii dokonano przeglądu prawa w zakresie ochrony własności intelektualnej. Scharakteryzowano stan innowacyjności polskich uczelni. Badania własne dotyczyły porównania i oceny regulaminów zarządzania własnością intelektualną w publicznych uczelniach technicznych w Polsce.

Autor zarysowuje ramy społecznej odpowiedzialności nauki, czyli procesów prowadzenia badań naukowych i odpowiedzialności badacza za ich wyniki, jako koncepcję zarządzania obowiązującą w świecie nauki. W monografii dokonano także analizy i oceny osiągnięć polskich badaczy na arenie międzynarodowej, biorąc pod uwagę ich potencjał generowania pozytywnego oddziaływania społecznego. Z kolei przedmiotem badań empirycznych jest analiza i ocena zmian aktywności publikacyjnej (wyrażającej się np. liczbą publikacji i cytowań), co posłużyło do oceny potencjalnego wpływu społecznego.

Otwarta nauka staje się coraz ważniejsza nie tylko w społeczności badawczej […]. Niedawno UNESCO przyjęło Rekomendację w sprawie Otwartej Nauki (2021), w której uwydatniono zasady obejmujące otwarty i równy dostęp do publikacji badawczych, danych i metod. W zaleceniu podkreślono ponadto, że infrastruktury otwartej nauki "powinny mieć charakter non-profit i gwarantować stały i nieograniczony dostęp ogółowi społeczeństwa", a także funkcjonować "w interesie globalnym i publicznym oraz bez dominacji rynkowej ze strony jakiegokolwiek podmiotu komercyjnego".

Koncentrując się na teoretycznym pochodzeniu i realistycznym wpływie otwartego dostępu, w artykule zbadano historyczne zmiany wiedzy naukowej od dobra wspólnego do rentowności oraz omówiono różne interpretacje wyznawane przez komunizm wiedzy i kapitalizm akademicki w zakresie praw własności i społecznych funkcji informacji naukowej. Zbadano także rolę kapitału komercyjnego w komercjalizacji zasobów akademickich i istotę tej komercjalizacji.

Na pierwszy rzut oka ideał otwartej nauki, która promuje przejrzystość, dzielenie się, współpracę i odpowiedzialność, wydaje się być ukierunkowany dokładnie na ten rodzaj ograniczeń odkrywanych w badaniach o charakterze komercyjnym. Jednakże ruch otwartej nauki skupił się przede wszystkim na badaniach finansowanych ze środków publicznych, aktywnie zachęcał do współpracy z sektorem prywatnym, a także stworzył nowe strategie komercjalizacji nauki.