European Open Science Cloud
Dostęp: https://eosc.eu/eosc-about/
EOSC to opierająca się na zasadach FAIR europejska sieć danych i powiązanych usług badawczych. Elementem tej sieci jest stworzenie Federacji EOSC (EOSC Federation), która skupi istniejące węzły danych, badań i infrastruktury elektronicznej, aby udostępnić je naukowcom ponad granicami państw i dyscyplinami naukowymi. Federacja EOSC zapewni skoordynowane struktury (EOSC Nodes), umożliwiające naukowcom uzyskanie dostępu do danych FAIR i interoperacyjnych usług, które obejmują wszystkie elementy cyklu badawczego (od odkrycia i eksploracji po przechowywanie, zarządzanie, analizę, publikację i ponowne wykorzystanie). W październiku 2024 r. został uruchomiony EOSC EU Node, który ma zapewnić ramy interoperacyjności dla przyszłych infrastrukturalnych węzłów.
EOSC został zainicjowany przez Komisję Europejską w 2016 r. jako projekt mający na celu zbudowanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy (i dostępie do danych) poprzez rozwój infrastruktury zapewniającej jej użytkownikom usługi promujące praktyki otwartej nauki w Europie.
Komisja Europejska zapewniała wsparcie finansowe na wdrażanie EOSC przy pomocy projektów w ramach programu ramowego UE w zakresie badań naukowych i innowacji Horyzont 2020. W latach 2021-2027 wsparcie finansowe jest udzielane w ramach programu Horyzont Europa.
Dokumentem służącym zdefiniowaniu ogólnych ram dla przyszłych działań w zakresie badań, rozwoju i innowacji w odniesieniu do EOSC jest Strategic Research and Innovation Agenda (SRIA). Obecna wersja dokumentu została sfinalizowana w grudniu 2023 r.
Jedną z części SRIA jest Multi-Annual Roadmap (MAR). Stowarzyszenie EOSC okresowo aktualizuje MAR, aby opracować zestaw priorytetowych działań i wyników, a następnie, po konsultacjach członkowskich, ostateczna wersja MAR jest uzgadniana z Komisją Europejską. Obecnie MAR został opracowany na lata 2025-2027.
- Wspieranie wdrażania programów nauczania w zakresie zarządzania danymi spełniających europejskie kryteria, konieczne jest również ustanowienie odpowiednich ścieżek kariery dla specjalistów wspierających badania.
- Ustanowienie kosztów zarządzania danymi, utrzymania i ochrony wyników badań jako kwalifikowalnych w ramach krajowych systemów finansowania.
- Wykorzystanie istniejących krajowych centrów kompetencji i wzmocnienie ich udziału w sieciach koordynacyjnych.
- Promowanie i podtrzymywanie stosowania PID, które są już powszechną praktyką; zachęcanie do korzystania z technologii opracowanych w ramach EOSC.
- Wspieranie stosowania i przyjmowania otwartych standardów i interfejsów API w celu umożliwienia łączenia zasobów i osiągnięcia interoperacyjności między społecznościami, w tym w sektorze prywatnym.
- Krajowi decydenci powinni współpracować z infrastrukturami badawczymi i krajowymi dostawcami usług w celu ustanowienia i prowadzenia krajowych lub regionalnych struktur wsparcia EOSC, aby przyspieszyć integrację w zakresie dostarczania i wykorzystywania danych i usług.
- Zachęcanie krajowych decydentów do przeglądu i dostosowania krajowych polityk i przepisów w celu umożliwienia korzystania z usług w kontekście transgranicznym.
- Uznanie europejskich i specyficznych dla danej dziedziny katalogów w krajowych infrastrukturach i wytycznych.
- Wspieranie repozytoriów za pośrednictwem programów finansowania i działań w zakresie wsparcia technicznego, aby treści tam zdeponowane mogły być wykorzystywane ponownie i szerzej.
Stowarzyszenie EOSC
Dostęp: https://eosc.eu/eosc-association/
W lipcu 2020 r. utworzono Stowarzyszenie EOSC (EOSC Association), aby zapewnić jeden głos reprezentujący szerszą społeczność zainteresowanych stron EOSC. W październiku 2024 r. Stowarzyszenie składa się ze 166 członków i 91 obserwatorów.
Politechnika Gdańska jest członkiem Stowarzyszenia EOSC od września 2020 r. Głównym delegatem reprezentującym PG w Stowarzyszeniu EOSC jest dr inż. Andrzej Sobecki, a zastępczynią delegata mgr Magdalena Szuflita-Żurawska.
Każde państwo członkowskie lub kraj stowarzyszony, w którym działa co najmniej jedna organizacja będąca członkiem Stowarzyszenia, może wyznaczyć jednego członka, który będzie działał jako jego organizacja upoważniona do reprezentowania interesów krajowych.
W Polsce Organizacją Mandatową w Stowarzyszeniu EOSC jest Narodowe Centrum Nauki (NCN).
Polska Sieć EOSC to nieformalna krajowa struktura EOSC, koordynowana rzez Narodowe Centrum Nauki. W skład tej grupy wchodzą zarówno polskie instytucje będące Członkami lub Obserwatorami Stowarzyszenia EOSC, jak i te, które nimi nie są, ale są zaangażowane w rozwój praktyk otwartej nauki w ramach EOSC. W marcu 2024 r. w sieci były stowarzyszone 22 instytucje.
Głównymi celami Polskiej Sieci EOSC jest koordynowanie i wzmacnianie rozwoju i działań związanych z EOSC, wzmacnianie potencjału krajowego w obszarze otwartej nauki, stworzenia forum wymiany informacji i najlepszych praktyk.
EOSC w Polsce
