Nauka obywatelska (ang. Citizen Science), uznawana za integralną część Otwartej Nauki, to prowadzenie badań naukowych w których uczestniczą, oprócz naukowców, wolontariusze. Podstawą dla tej idei jest przekonanie, że w badaniach naukowych może uczestniczyć każdy człowiek, niezależnie od statusu materialnego, wykształcenia, czy wykonywanego zawodu. Polega ona na dobrowolnym uczestnictwie osób niezajmujących się zawodowo badaniami naukowymi w projekcie naukowym podczas: wyboru metody badań; gromadzenia, analizy i przetwarzania danych oraz wyciągania wniosków. Przy pomocy Internetu i pośredniczącej instytucji naukowej uczestnicy projektu tworzą powszechnie dostępną bazę danych.

10 zasad nauki obywatelskiej

Europejskie Stowarzyszenie Nauki Obywatelskiej (ang. European Citizens Science Association) kierowane przez Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, przy pomocy organizacji członkowskich sformułowało 10 zasad, które leżą u podstaw dobrej praktyki nauki obywatelskiej. Według dokumentu, nauka obywatelska uznawana jest za podejście badawcze takie, jak każde inne a wkład wolontariuszy zostaje zaznaczony w wynikach badań i publikacjach.
10 zasad nauki obywatelskiej

Platformy gromadzące informacje o realizowanych projektach:
Przykłady realizacji badań w ramach nauki obywatelskiej
 

Nauka Obywatelska może przybierać różnorodne formy. W praktyce, wolontariusze mogą m.in.:

  • Pomagać zbierać dane badawcze (np. przeprowadzać i rejestrować pomiary, wykonywać zdjęcia).
    Przykłady projektów: 3D visual art (crowdsourced cultural mapping of Polish cities), Disk Detective.
     
  • Analizować dane: opisywać zdjęcia i dokumenty według ustalonej metodyki, odsłuchiwać nagrania i sygnały dźwiękowe oraz pomagać w ocenie zebranych próbek, aby wychwycić powtarzające się ewentualne schematy czy prawidłowości. Analiza danych odbywa się bardzo często w sposób zdalny, poprzez wyspecjalizowane platformy internetowe.
    Przykład projektu: Anti-Slavery Manuscripts.
     
  • Pomagać w łączeniu zasobów online, czyli np. udostępniać moc obliczeniową swoich komputerów firmom prywatnym, instytucjom naukowym, rządowym lub osobom prywatnym. Zasada łączenia zasobów opiera się na obliczeniach rozproszonych (ang. distributed computing), czyli powiązaniu komputerów ze sobą (komputer główny wysyła do pozostałych komputerów zadania, obliczenia toczą się w tle, a użytkownik komputera wykonuje codzienne czynności).
    Przykład projektu: Folding@Home.
     
  • Brać udział w eksperymentach (np. udział ludzi jest niezbędny dla weryfikacji skuteczności tez dotyczących metod skutecznego działania, w szczególności w naukach medycznych) oraz wyprawach badawczych.
     
  • Uczestniczyć w konkursach czy grach użytkowych, przyczyniających się do odkrywania nowych rozwiązań np. w zakresie medycyny. W projektach Nauki Obywatelskiej wykorzystuje się mechanizmy stosowane w grach, aby zachęcić graczy do częstszego i dłuższego uczestnictwa w rozgrywce. Gry użytkowe mają charakter gier online i polegają najczęściej na rywalizacji pomiędzy wieloma graczami w wyścigu o punkty
    Przykład gry użytkowej: Eyewire.
     
  • Brać udział w działaniach i projektach oddolnych (projekty naukowe nie muszą być wcale prowadzone i koordynowane przez zawodowych naukowców - istnieją grupy, które samodzielnie wykonują wszystkie etapy badań) oraz budować i obsługiwać własne przyrządy naukowe w celu zbierania danych do prywatnych eksperymentów lub do eksperymentów przeprowadzanych w ramach większych projektów itp.
    Przykład projektu: Nappy Science Gang.