Borowski Edward | Politechnika Gdańska

Treść strony

Borowski Edward

Laureat Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (1988 - pierwszy laureat Nagrody).

Absolwent Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej. Profesor Politechniki Gdańskiej, pracownik nauki, nauczyciel akademicki, specjalista z zakresu chemii i biologii molekularnej antybiotyków naturalnych i modyfikowanych, światowy autorytet i jeden z najwybitniejszych polskich naukowców w dziedzinie badań nad lekami przeciwnowotworowymi i przeciwgrzybowymi, twórca i odkrywca kilkunastu nowych substancji o działaniu przeciwnowotworowym lub przeciwgrzybowym. 
 

Edward Borowski urodził się 10 stycznia 1928 roku w Wilnie. Po wojnie, w roku 1945, trafił do Gdańska, gdzie rozpoczął studia na Politechnice Gdańskiej, które ukończył w 1950 roku jako jeden z absolwentów pierwszego powojennego rocznika Wydziału Chemicznego PG. Był między innymi uczniem prof. Wacława Szybalskiego, jednego z pionierów współczesnej światowej biotechnologii. Już na studiach zawodowo związał się z wydziałem, którego był absolwentem. W latach 1948−1957 pracował w Katedrze Technologii Leków, awansując od młodszego asystenta do adiunkta, następnie od 1957 do 1962 był docentem w Katedrze Fizyki II.

15 marca 1954 roku uzyskał stopień naukowy doktora nauk chemicznych na podstawie pracy napisanej pod opieką prof. Zygmunta Ledóchowskiego. W latach 1957−1960 odbył staż naukowy w laboratorium laureata Nagrody Nobla z 1952 roku prof. Selmana A. Waksmana w Rutgers University (USA). W 1962 roku został kierownikiem Zakładu Biochemii w Katedrze Chemii Organicznej, później kierował stworzoną przez siebie Katedrą Technologii Leków i Biochemii (1966−1969), Zakładem Technologii Leków i Biochemii w Instytucie Chemii i Technologii Organicznej oraz Żywnościowej (1969−1991), Katedrą Technologii Leków i Biochemii (1991−1998). Od 9 X 1968 profesor nadzwyczajny PG (pierwszy spośród powojennych absolwentów Wydziału Chemicznego), od 1 XI 1992 profesor zwyczajny.

Profesor Borowski pełnił na Politechnice Gdańskiej także inne funkcje, między innymi był organizatorem i kierownikiem pierwszego studium doktoranckiego na Wydziale Chemicznym PG: Studium Doktoranckiego Chemii i Technologii Związków Biologicznie Czynnych (1966−1971), kierownikiem Zespołu Naukowego Chemoterapii Molekularnej (1970−2000), dyrektorem Instytutu Chemii i Technologii Organicznej oraz Żywnościowej (1974−1979), członkiem Senatu PG.

Był wybitnym nauczycielem akademickim, który w ciągu 52 lat swej aktywności dydaktycznej wychował kilka pokoleń absolwentów Wydziału Chemicznego PG, specjalistów w zakresie chemii i technologii leków. Za swego życia wypromował 47 doktorów, z których wielu to późniejsi doktorzy habilitowani czy profesorowie. Troje kolejnych wychowanków prof. Borowskiego uzyskało stopień doktora już po jego odejściu. Był autorem lub współautorem blisko 800 publikacji naukowych, w tym niemalże 350 artykułów w czasopismach naukowych, kilkudziesięciu patentów polskich i zagranicznych. Zainicjował międzynarodową konferencję Molecular Aspects of Chemotherapy i w latach 1984−2001 zorganizował osiem jej edycji.

Aktywnie działał w organizacjach naukowych, między innymi jako członek Komisji PAN: Mikrobiologii Przemysłowej oraz Nauk o Leku. Przewodniczył również Komisji Ministerstwa Przemysłu Chemicznego ds. opracowania 15-letniego planu perspektywicznego rozwoju przemysłu antybiotyków.

Profesor Borowski był laureatem pierwszej edycji Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza w roku 1988, ponadto uhonorowano go sześcioma nagrodami Ministra, Nagrodą Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk oraz kilkudziesięcioma nagrodami Rektora Politechniki Gdańskiej. Został też odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Profesor Edward Borowski to jeden z najwybitniejszych polskich naukowców w dziedzinie badań nad nowymi lekami przeciwnowotworowymi i przeciwgrzybowymi. Prowadzone przez niego i jego zespół badania dotyczące chemii antybiotyków przeciwgrzybowych z grupy makrolidów polienowych przyniosły osiągnięcia cieszące się światowym uznaniem (prof. Borowski był współautorem 80% światowej literatury w tej dziedzinie). Był twórcą i odkrywcą kilkunastu nowych substancji o działaniu przeciwnowotworowym lub przeciwgrzybowym, w tym antybiotyków tetainy i edeiny. Kilkanaście opracowanych przez niego i współpracowników rozwiązań technologicznych umożliwiło wytwarzanie w Polsce antybiotyków z grupy penicylin i cefalosporyn, a także leku przeciwnowotworowego Novantron.

W roku 1998 prof. Borowski przeszedł na emeryturę, ale nadal pracował, zatrudniony na etacie badawczym do 2009 roku. Następnie był konsultantem naukowym w badawczo-rozwojowej firmie BLIRT SA (Biolab Innovative Research Technologies), działającej na rynku biotechnologii medycznej i farmaceutycznej, gdzie nadzorował między innymi programy badawcze nad opracowaniem nowych leków przeciwgrzybiczych i przeciwnowotworowych. Wynikiem tych prac było opracowanie nowych pochodnych antybiotyków przeciwgrzybowych: amfoterycyny B i nystatyny A1 o potencjalnym zastosowaniu do leczenia grzybic układowych.

Opracowane przez prof. Borowskiego i współpracowników ze spółki BS-154, powołanej przez BLIRT i Agencję Rozwoju Pomorza, syntetyczne związki z grupy antrapirydazonów o działaniu przeciwnowotworowym wykazały szczególną aktywność wobec komórek nowotworowych opornych na stosowane dotychczas chemoterapeutyki. Wyniki tych prac doprowadziły do uzyskania międzynarodowej ochrony patentowej i dalszych działań zmierzających do komercjalizacji wyników badań.

Zawsze pełen sentymentu do swoich stron rodzinnych, był jednym z założycieli i wieloletnim przewodniczącym oddziału gdańskiego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.

Zmarł 17 sierpnia 2016 roku w Gdańsku.