Członek korespondent Polskiej Akademii Nauk (2002).
Absolwent Wydziału Budownictwa Wodnego (obecnie Wydziału Inżynierii Lądowej i Środowiska) Politechniki Gdańskiej. Profesor, pracownik nauki, nauczyciel akademicki, specjalista w dziedzinie fizyki gruntów i gleb, biomatematyki, ekohydrologii, gospodarki wodnej oraz ochrony środowiska i edukacji ekologicznej. Laureat Światowej Nagrody Bertebosa (Szwecja).
Piotr Jan Kowalik urodził się 7 września 1939 roku w Opactwie k. Kozienic. Studia wyższe ukończył w 1961 roku na Wydziale Budownictwa Wodnego Politechniki Gdańskiej uzyskując dyplom magistra inżyniera urządzeń sanitarnych. W latach 1961-1962 ukończył Studium Urbanistyczne przy Wydziale Architektury PG, a latach 2968-2969 odbył także studia podyplomowe w dziedzinie gleboznawstwa na Uniwersytecie Rolniczym w Wageningen (Holandia). Stopień doktora nauk technicznych uzyskał w 1967 roku, a doktora habilitowanego w roku 1972. W 1973 roku został nominowany docentem. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1979 roku, a profesora zwyczajnego w roku 1988.
Od 1983 roku przez 25 lat był kierownikiem Katedry Inżynierii Sanitarnej Politechniki Gdańskiej. W latach 2015-2020 pracował w Wyższej Szkole Zarzadzania Środowiskiem w Tucholi, gdzie był promotorem jednej pracy dyplomowej. Był profesorem wizytującym w Szwecji (Uppsala), Danii (Lyngby, Roskilde), Finlandii (Helsinki, Otaniemi), Włoszech (Florencja, Turyn, Palermo), Francji (Grenoble), Niemcy (Berlin). Opublikował ponad 350 artykułów i rozpraw naukowych. W 2002 roku został wybrany na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk w Wydziale VII Nauk o Ziemi i Nauk Górniczych. Wypromował 19 doktorów.
Profesor Piotr Kowalik jest uznanym w kraju i za granicą specjalistą w dziedzinie fizyki gruntów i gleb, biomatematyki, ekohydrologii, gospodarki wodnej, ochrony środowiska i edukacji ekologicznej. Opublikował ponad 300 prac, liczba cytowań przekracza 2500, indeks Hirscha 14. Do najważniejszych opublikowanych prac należą między innymi: „Simulation of field water use and crop yield”, (J. Wiley, New York, USA, 1979), „Simulazione della productivita reale e potenziale del suolo” (Firenze, Włochy, 1980), „IInfluence of land improvement on soil oxidation” (Uppsala, Szwecja, 1985), „Energy forestry modeling” (Pudoc, Wageningen, Holandia and Dehra Dun, India, 1988), „Obieg wody w ekosystemach lądowych (KGW PAN, 1995), „Polderowa gospodarka wodna na Żuławach delty Wisły (KGW PAN, 2001), „Ochrona środowiska glebowego” (PWN Warszawa, wyd. I – 2001, wydanie II – 2012), „Zarys fizyki gruntów” (Wyd. PG, wydanie I – 1973, wydanie II – 2007), „Agrohydrologia obliczeniowa” (KGW PAN, 2010), „Flow and solute transport in porous media systems” (Covilha, Portugalia, 2010).
Oprócz działalności uczelnianej na Politechnice Gdańskiej udzielał sią aktywnie w strukturach Polskiej Akademii Nauk. W Oddziale PAN w Gdańsku pełnił między innymi funkcje: członka Prezydium (2010-2015), wiceprezesa Oddziału (2015-2019), przewodniczącego Komisji Gospodarki Wodnej delty Wisły (1972-2020. W komitetach problemowych przy Prezydium PAN był członkiem Komitetu Człowiek i Środowisko (2002-2007), Komitetu Gospodarki Wodnej (od roku 2007), Komitetu Badań nad Zagrożeniami Związanymi z Wodą przy Prezydium PAN (2011-2014). Działalność w komitetach naukowych PAN obejmowała członkostwo w Komitecie Inżynierii Środowiska przy Wydziale VII Nauk o Ziemi i Nauk Górniczych, Komitecie Melioracji i Inżynierii Środowiska Wiejskiego przy Wydziale V Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych, Komitecie Inżynierii Lądowej i Wodnej przy Wydziale IV Nauk Technicznych PAN. Uczestniczył także w pracach rad naukowych: Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie oraz Instytutu Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku.
Był członkiem Senatu Politechniki Gdańskiej (1979-1982), działał w Światowej Organizacji Leśnej IUFRO (zastępca przewodniczącego sekcji hydrologii leśnej i światowy koordynator badań (1995-2000). W latach 1979-1982 był członkiem Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego przy Premierze RP oraz zastępcą przewodniczącego Komisji ds. Wychowania Studentów w tej Radzie.
Brał czynny udział w pracach Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (wiceprzewodniczący Rady Programowej Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego w Wieżycy i Starbieninie).
Był przewodniczącym (2005-2007) Zespołu ds. Strategii Rewitalizacji Żuław Delty Wisły przy urzędach marszałkowskich województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego, przewodniczącym (2004-2008) Rady Naukowo-Społecznej Leśnych Kompleksów Promocyjnych Lasów Oliwsko-Darżlubskich przy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku. Wykładał w szkołach hydrologii w Mądralinie (PAN i IMGW) oraz szkołach zastosowań matematyki w Kobylej Górze (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu). Uczestniczył w programach badawczych Unii Europejskiej i licznych programach międzynarodowych, był ekspertem Unii Europejskiej w ocenie programów badawczych, członkiem Zespołu Sterującego Grantów Norweskich (1990-1993).
Za działalność naukową został wyróżniony licznymi odznaczeniami, nagrodami i wyróżnieniami. Został odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Za Zasługi dla Politechniki Gdańskiej, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie i Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, a także Medalem Mściwoja II za zasługi dla miasta Gdańska i regionu pomorskiego. Jest dwukrotnym laureatem Nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego, Światowej Nagrody Edukacji Ekologicznej (SETAC, Lizbona, 1993), Światowej Nagrody Bertebosa Szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk w dziedzinie gospodarowania wodą w rolnictwie i leśnictwie (2004, Sztokholm, tzw. Nobel rolniczy). Honorowy Profesor emeritus Politechniki Gdańskiej.