Laureat Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (1998).
Profesor, pracownik nauki, wybitny specjalista w zakresie budowy i eksploatacji maszyn, mechaniki teoretycznej i stosowanej, dynamice układów mechanicznych, automatyce i robotyce, biomechanice, technologiach kosmicznych i satelitarnych. Pionier wdrażania metod komputerowych w mechanice. Rektor Politechniki Gdańskiej (1990-1996). Minister Edukacji Narodowej (2000–2001). Senator Rzeczypospolitej Polskiej (1997–2015). Członek Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (1997–2001). Honorowy Profesor Emeritus Politechniki Gdańskiej.
Edmund Wittbrodt urodził się 16 listopada 1947 roku w Rumi. Ukończył Wydział Mechaniczny Technologiczny Politechniki Gdańskiej, gdzie uzyskał tytuł magistra inżyniera (1972, dyplom z wyróżnieniem). Na Wydziale Budowy Maszyn zdobył kolene stopnie naukowe: doktora (1974, praca wyróżniona) i doktora habilitowanego (1983, praca wyróżniona), oraz tytuł naukowy profesora (1991). Odbył staż naukowy na University of Wales (Swansea, Wielka Brytania, rok akademicki 1976/1977), jako profesor wizytujący wykładał na uczelniach w Niemczech, Wielkiej Brytanii, USA, Belgii, Francji, Włoszech, Grecji i Szwecji. W latach 1991–2017 kierował Katedrą Mechaniki i Mechatroniki. Jest profesorem zwyczajnym na Politechnice Gdańskiej (1996).
Był prodziekanem ds. kształcenia (1984–1987), dziekanem Wydziału Budowy Maszyn (1987–1990) oraz rektorem Politechniki Gdańskiej (1990–1996). Współzakładał Stowarzyszenie Absolwentów PG, powołał Klub Seniora PG (1991). Połączył dwa wydziały: budowy maszyn oraz technologii maszyn i organizacji produkcji w jeden silny Wydział Mechaniczny (1992), powołał także Wydział Zarządzania i Ekonomii (1993). Z jego inicjatywy została powołana i utworzona Trójmiejska Akademicka Sieć Komputerowa TASK (1993).
W 1994 roku zorganizował, po raz pierwszy w historii uczelni, jubileusz 90-lecia, nawiązując do jej początków w 1904 roku. Odbyło się wówczas historyczne spotkanie i symboliczne pojednanie członków Koła Byłych Studentów Polaków Technische Hochschule Danzig w Wolnym Mieście Gdańsku oraz Technische Hochschule Danzig Gesellschaft działającego w Hanowerze.
Przewodniczył Radzie Rektorów Pomorza Nadwiślańskiego (1990–1996) i Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych (1994–1996), był wiceprzewodniczącym Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (1996–1999). W rządzie Jerzego Buzka objął urząd ministra edukacji narodowej (2000–2001). Wprowadził nowy, obowiązujący do dziś, system wynagrodzeń oraz utworzył Państwową Komisję Akredytacyjną, odpowiedzialną za jakość kształcenia w uczelniach wyższych.
Współzałożyciel Polskiego Forum Akademicko-Gospodarczego (1993). Przewodniczący zespołu ds. Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych (2005–2008), który wypracował rządowy program badań strategicznych realizowany przez NCBiR. Przewodniczący Kapituły ds. Tytułów Honorowych Profesora Oświaty przy ministrze edukacji narodowej (2008–2014). Ekspert Polskiej Agencji Kosmicznej (2014–2016). Współinicjator powołania i przewodniczący Komisji Nauk Kosmicznych PAN oddział w Gdańsku (od 2017). Członek Zarządu Głównego Baltic Sea& Space Cluster (od 2018).
Specjalizuje się w budowie i eksploatacji maszyn, mechanice teoretycznej i stosowanej, dynamice układów mechanicznych, metodach komputerowych w mechanice, metodzie elementów skończonych, automatyce i robotyce, biomechanice, technologiach kosmicznych i satelitarnych. Jest pionierem wdrażania metod komputerowych w mechanice, współtwórcą metody sztywnych elementów skończonych – oryginalnej polskiej metody obliczeniowej, autorem oryginalnej, hybrydowej metody sztywnych i odkształcalnych elementów skończonych, stosowanej do analizy dynamiki układów o zmiennej w czasie konfiguracji. Jako współautor opracował oryginalne modele obliczeniowe stosowane w biomechanice. Opublikował 30 monografii i skryptów, 253 oryginalne twórcze publikacji naukowe, 115 opracowań naukowo-badawczych i ekspertyz. Kierował realizacją wielu projektów badawczych krajowych i zagranicznych. Jest twórcą szkoły naukowej – wypromował dziewięciu doktorów, dziesięciu doktorów habilitowanych, dwóch profesorów tytularnych. Współpracował z firmą SULZER Winterthur (Szwajcaria) w zakresie modelowania i programów komputerowych do dynamicznej analizy złożonych okrętowych układów napędowych. Opracowane przez niego programy komputerowe znalazły zastosowanie w przemyśle do obliczeń drgań złożonych, okrętowych układów napędowych oraz obrabiarkowych.
Wśród jego ważniejszych monografii należy wymienić między innymi publikacje: „Metoda sztywnych elementów skończonych” (współautorzy: J. Kruszewski, W. Gawroński, F. Najbar, S. Grabowski, 1975), „Dynamika układów o zmiennej w czasie konfiguracji z zastosowaniem metody elementów skończonych” (1983), „Metoda elementów skończonych w dynamice konstrukcji” (współautorzy: W. Gawroński, J. Kruszewski, W. Ostachowicz, J. Tarnowski, 1984), „Drgania układów mechanicznych w ujęciu komputerowym”, t. 1: „Zagadnienia liniowe” (współautor: J. Kruszewski, 1992, 1995), „Mechanika ogólna. Teoria i zadania” (współautor: S. Sawiak, 2005 i kolejne wydania), „Dynamics of Flexible Multibody Systems. Rigid Finite Element method” (współautorzy: I. Adamiec-Wójcik, S. Wojciech, 2006), „Rigid finite element method in analysis of dynamics of offshore structures” (współautorzy: M. Szczotka, A. Maczyński, S. Wojciech, 2013), „Modele dyskretne w analizie dynamiki mięśni szkieletowych układu ramię-przedramię” (współautor: W. Wojnicz, 2012).
Zasiada w komitetach redakcyjnych czasopism naukowych „The Achieve of Mechanical Engineering” (od 1997) oraz „International Journal of Applied Mechanics and Engineering” (od 2005), jest także członkiem wielu komitetów i sekcji Polskiej Akademii Nauk oraz komitetów naukowych i programowych konferencji naukowych zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. Należy do rady programowej czasopisma „Europejski Doradca Samorządowy”. Jest stałym recenzentem w czasopiśmie „Applied Mechanics Reviews” (USA).
Przez pięć kadencji był senatorem Rzeczypospolitej Polskiej (1997–2015). Zasiadał w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy (1997–2001). Przewodniczył polskiej delegacji parlamentarnej państw Morza Bałtyckiego BS-PC (1997–2001). Był członkiem Konwentu ds. Przyszłości Europy (2002–2003), który wypracował podstawy obowiązującego w Unii Europejskiej Traktatu Lizbońskiego (2009). Ponadto członek Rady Integracji Europejskiej (2002–2004), wiceprzewodniczący Parlamentarnej Komisji Wspólnej Rzeczypospolitej Polskiej i Parlamentu Europejskiego (2001–2004), obserwator i poseł do Parlamentu Europejskiego (2003–2004), przewodniczący Komisji Spraw Unii Europejskiej (2005–2015).
Jest aktywnym działaczem społecznym, nie tylko na rzecz środowiska lokalnego: przewodniczący Rady Programowej Komitetu Obchodów 1000-lecia Miasta Gdańska (1995–1998) oraz Rady Fundacji Gdańskiej (od 1998), członek i przewodniczący Rady Programowej Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (od 2003), członek Rady Muzeum Historycznego Miasta Gdańska (2002–2012), członek i przewodniczący Rady Naukowo-Programowej Hevelianum w Gdańsku (od 2005), członek Rady Naukowej Akademii LOTOS (2004– 2017), przewodniczący Gdańskiej Rady Oświatowej (2011–2014) oraz członek Pomorskiej Rady Oświatowej (od 2014), inicjator powołania Rumskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku (2004) i przewodniczący jego rady programowej, członek (od 1992) i prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (2016–2019), współzałożyciel i działacz Instytutu Kaszubskiego (od 1995), przewodniczący Rady Muzeum Narodowego w Gdańsku (od 2018), mistrz kapituły Medalu św. Wojciecha oraz Medalu Mściwoja Wielkiego Rady Miasta Gdańska (2017), przewodniczący kapituły nagród Primum Cooperatio (od 2015).
Został wielokrotnie wyróżniony za dokonania naukowe, dydaktyczne i organizacyjne. Między innymi otrzymał: Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza (1998), tytuł Honorowego Obywatela Miasta Rumia (1998) oraz Zasłużonego dla Powiatu Wejherowskiego (2005), Złoty Medal za Zasługi dla Politechniki Gdańskiej (2008), Medal Europejski przyznawany przez Europejski Komitet Społeczny, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej i BCC (2008), tytuł Członka Honorowego Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (2011), Medal św. Wojciecha (2013), Złoty Medal Uniwersytetu Gdańskiego (2015), Medal Prezydenta Miasta Gdańska (2018) oraz Medal Niepodległej (2018). Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1996) oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej, ponadto wysokimi odznaczeniami międzynarodowymi: Krzyżem Średnim Orderu Węgierskiego (2015) oraz Wielkim Krzyżem Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2016).
Doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (2020) „za wieloletnią działalność publiczną na rzecz polskiej edukacji i nauki oraz za podejmowanie działań integrujących gdańskie środowisko akademickie”.
