Wolfke Mieczysław | Politechnika Gdańska

Treść strony

Wolfke Mieczysław

Profesor. Pionier Politechniki Gdańskiej.

Mieczysław Wolfke urodził się 29.05.1883 roku w Łasku (woj. łódzkie). Uchodził za cudowne  dziecko. Już w 1895 roku jako gimnazjalista napisał swoją pierwszą rozprawę na temat komunikacji międzyplanetarnej, początkowo między Ziemią i Księżycem. W kolejnej publikacji zatytułowanej „Planetostat” (1903) sformułował  zasadę odrzutu pojazdów. W 1900 roku patentował „teletroskop", urządzenie przystosowane do przenoszenia za pomocą fal elektromagnetycznych obrazów na odległość (jakby prototyp telewizji). Studiował matematykę i fizykę na uczelniach w Li'ege, Wrocławiu, Zurychu i Paryżu. Na Sorbonie uzyskał dyplom filozofii w zakresie nauk ścisłych, a w 1910 roku stopień doktora filozofii za rozprawę z dziedziny optyki teoretycznej.  Rozpoczął pracę w Zakładzie Fizycznym, gdzie opracował konstrukcję lampy kadmowo-rtęciowej, zakupionej przez firmę „Carl Zeiss" w Jenie, która zaangażowała go do swego laboratorium. Przez rok pracował jako asystent fizyki na Uniwersytecie w Karlsruhe. W 1913 roku habilitował  się na Politechnice w Zurychu u Alberta Einsteina, a w 1914 roku na tamtejszym uniwersytecie. Do 1922 roku wykładał na obu uczelniach fizykę teoretyczną i doświadczalną. W latach 1912-1920 opracował teoretyczne podstawy holografii. W 1920 roku przedstawił na zjeździe fizyków szwajcarskich referat, w którym wykazał możliwości wykorzystania interferencji fal świetlnych do odtwarzania trójwymiarowego obrazu obiektu. Na podstawie  jego prac z tego zakresu Dennis Gabor 28. lat później opracował techniczne metody tworzenia hologramów, za co otrzymał w 1970 roku Nagrodę Nobla.

23.05.1922 roku, po powrocie do kraju, objął profesurę i kierownictwo Zakładu Fizyki I na Wydziale  Elektrotechnicznym (od 1924 Elektrycznym) Politechniki Warszawskiej (PW). Z uczelnią tą był związany do 1939 roku. W 1924 roku zaczął na zaproszenie Uniwersytetu. w Lejdzie współpracę z Willemem Hendrikiem Keesomem przy badaniach z dziedziny fizyki niskich temperatur nad dwiema odmianami ciekłego helu. Współpracując z Keesomem do 1928 roku, w 1927 roku odkrył wraz z nim istnienie helu II. Był inicjatorem  powołania w Polsce Instytutu Niskich Temperatur. Swoje zainteresowania rozwijał także w zakresie promieniotwórczości,  fizyki jądrowej, polaryzacji dielektrycznej  czy drgań elektrycznych. Prowadził również badania na potrzeby wojska (utajnione), zajmując się między innymi modelem  wariatora  Fe - H2, komunikacją optyczną wraz z telefonią świetlną i akustyczną, fotografią promieniowania podczerwieni (niewidzialnego) dla obrony przeciwlotniczej,  a także rakietami. W swoich pracach nad skraplaniem gazów podejmował również takie zagadnienia, jak np. krystalizacja węgla, suchego lodu, badania nad promieniowaniem radu, nowa metoda fotografowania torów cząstek jonizujących, stratosfera i regeneracja powietrza, magnetostrykcja ciekłego tlenu, punkt l helu, chłodziarka  CO2 wraz ze schematem lodziarki domowej. 

Był członkiem wielu organizacji: od 1923 roku Akademii Nauk Technicznych w Warszawie, od 1925 roku
I Komisji Międzynarodowego Instytutu Chłodnictwa, od 1927 roku Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, od 1929 roku Polskiego Komitetu Międzynarodowej Unii Fizycznej. W latach. 1930-1934 był prezesem Polskiego Towarzystwa Fizycznego i członkiem kilku podobnych towarzystw w Niemczech, Francji i Szwajcarii, od 1936 roku reprezentował Akademię Nauk Technicznych w Warszawie w Komitecie Fizycznym Rady Nauk Ścisłych i Stosowanych. Polska Akademia Umiejętności powołała go na członka korespondenta (1932), a Warszawskie Towarzystwo Politechniczne na członka zwyczajnego.

Związany z polskim wolnomularstwem, pełnił funkcję zastępcy wielkiego sekretarza (1928-29) oraz wielkiego mistrza Wielkiej Loży Narodowej w Polsce (1930-34). Z tego powodu stanowił na terenie Politechniki Warszawskiej, zwłaszcza w 1936 roku, obiekt ataków bojówek Obozu Narodowo-Radykalnego. Dużo publikował w polskich i zagranicznych czasopismach specjalistycznych. Był też autorem podręczników: „Zasady teorii ciepła” (1924) oraz „Fizyka” (1936). Po wybuchu wojny okupanci całe urządzenie jego laboratorium Instytutu Fizycznego I oraz Laboratorium Balistyczne wywieźli do Niemiec. W budynkach politechniki uruchomiono Państwową Wyższą Szkołę Techniczną, w której, oprócz oficjalnych prac badawczych, prowadził tajne nauczanie na poziomie politechnicznym oraz konspiracyjne badania naukowe, między innymi nad rozszyfrowaniem tajnych planów przemysłowych fabryk zbrojeniowych. Na potrzeby organizacji podziemia uruchomił pracownię fotograficzną.

Po wyzwoleniu, do połowy września 1945 roku pozostał w Warszawie. Następnie wyjechał do Gdańska, gdzie na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gdańskiej (PG) powierzono mu stanowisko profesora i kierownika Katedry Fizyki I PG. Wykłady prowadził tu do grudnia 1945 roku, do chwili zawieszenia zajęć z powodu mrozów. Wyjechał wtedy do Warszawy.

W 1946 roku wysłany do Zurychu dla odnowienia kontaktów naukowych między uczelniami, zmarł tam nagle 3.05.1947 roku.