Pracujący na rzecz nauki, gospodarki i społeczeństwa.
Absolwent Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej. Pracownik nauki, organizator życia akademickiego, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, pierwszy rektor tej Uczelni (1970-1981), specjalista od pochodnych azotowych cukrów, twórca gdańskiej szkoły chemii cukrów. Doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego.
Janusz Sokołowski urodził się 29 października 1921 w Karniszewicach, powiat Łask. Ojciec Leszek był współwłaścicielem i dyrektorem fabryki włókienniczej Dobrzynka w Pabianicach, radnym miejskim i działaczem Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem oraz Organizacji Zjednoczenia Narodowego. Matka Wilma z domu Hadrian była bratanicą ewangelicko-augsburskiego pastora Pawła Hadriana.
Po ukończeniu szkoły powszechnej we wsi Piątkowiska rozpoczął naukę w gimnazjum w Rabce, przerwaną przez wybuch II wojny światowej. Lata okupacyjne spędził jako pracownik fizyczny na wsi. W 1945 roku zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Śniadeckiego w Pabianicach, po czym podjął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. W czerwcu 1949 roku uzyskał stopień magistra inżyniera chemii.
Już w 1948 roku został zatrudniony na stanowisku asystenta. Następnie został adiunktem w Katedrze Chemii Organicznej PG. We wrześniu 1952 roku przeszedł do pracy w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Tam początkowo był docentem kontraktowym, a po przekształceniach systemu akademickiego wykładowcą, tymczasowym samodzielnym pracownikiem, zastępcą profesora (1955), starszym wykładowcą (1961).
1 lipca 1961 roku obronił doktorat z chemii na podstawie wyników analizy budowy N-D-glikozy lo-p-aminoazobenzenu. Promotorem pracy był profesor Politechniki Gdańskiej Leon Kamieński. W maju 1964 roku Janusz Sokołowski habilitował się na podstawie pracy „Budowa azotowych glikozydów” na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i w styczniu następnego roku powołano go na stanowisko docenta etatowego Wyższej Szkoły Pedagogicznej. W marcu 1968 został mianowany profesorem nadzwyczajnym, w październiku 1977 roku profesorem zwyczajnym. Jednocześnie od lipca 1965 roku pełnił funkcję prorektora Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, a od września 1968 rektora tej uczelni. W 1973 roku odbył półroczny staż w laboratorium cukrowym Ministerstwa Rolnictwa USA w Peorii.
Zdolności kierownicze Janusza Sokołowskiego zdecydowały, że z nominacji ministerialnej został powołany na stanowisko organizatora Uniwersytetu Gdańskiego, a następnie, od lipca 1970 roku, pierwszego rektora nowo powstałej uczelni. Funkcję tę piastował przez cztery kadencje – do 1981 roku. Równocześnie z pełnieniem funkcji rektora kierował Katedrą Chemii Organicznej, aż do przejścia na emeryturę z końcem roku akademickiego 1991/1992.
Profesor Janusz Sokołowski specjalizował się w dziedzinie chemii organicznej, zwłaszcza azotowych pochodnych cukrów. W badaniach podejmował problematykę dotyczącą metod otrzymywania azotowych glikozydów, mechanizmów ich powstawania i przemian, trwałości i konfiguracji wiązania N-glikozydowego oraz rozmiarów i konformacji pierścienia cukrowego. Wyniki tych badań pozwoliły uzyskać wiele informacji o otrzymywaniu, trwałości i budowie połączeń cukrowych z aminami, co miało istotny wpływ na badania powstawania nukleozydów, ich właściwości i struktury. Ostatnie jego prace dotyczyły przebiegu reakcji cyklizacji alditoli oraz powstawania glikozanów.
Ogłosił ponad sto oryginalnych prac, w większości na łamach czasopism o zasięgu międzynarodowym, między innymi w „Rocznikach Chemii”, „Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences”, „Carbohydrate Research”, „Journal of Carbohydrates”, „Journal of Organic Chemistry” i „Zeitschrift für Kristallographie”. Wspólnie z Gotfrydem Kupryszewskim opublikował kilka skryptów i podręczników, między innymi „Demonstracje z chemii organicznej” (1958), trzytomowy „Zarys teorii chemii organicznej” (1961–1965), kilkakrotnie wznawiane „Materiały do ćwiczeń laboratoryjnych z chemicznej analizy organicznej” (1971) i „Teoretyczne podstawy chemii organicznej” (1972), „Analiza związków organicznych” (z Gotfrydem Kupryszewskim i Ritą Walczyną, 1996). Wypromował około 160 prac magisterskich i dziewięć doktorskich. Brał udział w licznych krajowych i międzynarodowych konferencjach i zjazdach naukowych.
Profesor Janusz Sokołowski aktywnie uczestniczył także w życiu pozauczelnianym. W latach 1982– 1985 zasiadał w Komisji Technologii Chemicznej Polskiego Towarzystwa Chemicznego oraz był członkiem Komitetu Nauk Chemicznych Polskiej Akademii Nauk. Jako wieloletni przewodniczący sekcji chemii cukrów Polskiego Towarzystwa Chemicznego inicjował i organizował w ramach tzw. Szkoły Chemii Cukrów ogólnopolskie spotkania naukowe chemików zajmujących się węglowodanami. Od 1989 do 1991 roku był członkiem Trybunału Stanu.
24 września 1981 roku Senat Uniwersytetu Gdańskiego w uznaniu zasług nadał mu tytuł Honorowego Rektora Uniwersytetu Gdańskiego. W 1986 roku otrzymał kolejną godność: doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego za znaczący wkład w jego organizację, rozwój i konsolidację oraz za osiągnięcia naukowe w zakresie chemii cukrów. W marcu 1991 reprezentował Uniwersytet Gdański, podpisując „Kartę Bulońską”.
Za działalność naukową i dydaktyczną oraz uczestnictwo w życiu akademickim był wielokrotnie honorowany nagrodami ministra i najwyższymi odznaczeniami państwowymi. Został odznaczony między innymi Krzyżem Kawalerskim (1969), Oficerskim (1976) i Komandorskim (1988) Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1973) oraz tytułem Zasłużony Nauczyciel PRL (1978).
