Andruszkiewicz Ryszard | Politechnika Gdańska

Treść strony

Andruszkiewicz Ryszard

Profesor Emeritus Politechniki Gdańskiej.
Absolwent Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej. Profesor Politechniki Gdańskiej, pracownik nauki, nauczyciel akademicki, specjalista w zakresie chemii bioorganicznej i chemii leków. Współtwórca leku przeciwpadaczkowego LYRICA, produkowanego przez firmę Pfizer.

Ryszard Andruszkiewicz urodził się 18 lutego 1949 roku w miejscowości Silec na Mazurach. W 1966 roku zdał maturę w Kętrzynie i rozpoczął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Ukończył je w 1971 roku jako magister inżynier chemii ze specjalnością lekkiej syntezy organicznej. Po ukończeniu studium doktoranckiego (1975) i obronie pracy doktorskiej (1976), którą wykonał pod opieką prof. Edwarda Borowskiego, rozpoczął pracę w Zakładzie Technologii Leków i Biochemii na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej na stanowisku chemika. Swoje życie zawodowe związał z Wydziałem Chemicznym PG, na którym przeszedł wszystkie szczeble kariery akademickiej. Stopień doktora habilitowanego w dziedzinie chemii uzyskał w 1996 roku, a tytuł naukowy profesora w roku 2007.

W latach 1979–1981 przebywał na stażu podoktorskim w Narodowym Instytucie Zdrowia (NIH) w miejscowości Bethesda koło Waszyngtonu (USA), a w latach 1988–1990 w Northwestern University  w Evanston koło Chicago (USA). W ramach współpracy naukowej przebywał na krótkich stażach naukowych na Uniwersytecie w Camerino we Włoszech oraz na Uniwersytecie Walijskim w Bangor  w Wielkiej Brytanii.

Wypromował jedenastu doktorów, był opiekunem ponad 60 prac magisterskich i inżynierskich. Jest autorem lub współautorem 75 publikacji z listy JCR, współautorem 30 patentów, w tym dziewiętnastu amerykańskich.

Przez dwie kadencje był wiceprzewodniczącym Sekcji Chemii Leków Polskiego Towarzystwa Chemicznego (1995−2004), ponadto między innymi członkiem Komisji Syntezy i Projektowania Nowych Leków, Komitetu Terapii i Nauk o Leku Polskiej Akademii Nauk (2007−2011), Rady Naukowej w firmie BLIRT (2014−2017).

Tematyka naukowych zainteresowań prof. Ryszarda Andruszkiewicza od początku związana jest  z szeroko pojętą chemią bioorganiczną. Jego działalność naukowa obejmowała prace nad syntezą i badaniami biologicznymi różnych klas związków biologicznie czynnych. Prowadził badania nad syntezą aminokwasów, szczególnie niebiałkowych aminokwasów takich jak b–aminokwasy i dehydroaminokwasy oraz ich peptydy. Opracował nowe metody syntezy poliamin i ich połączeń z aminokwasami. Zajmował się też syntezą i badaniami biologicznymi antybiotyków peptydowych: edeiny i nizyny.

Poszukiwanie nowych związków, szczególnie o aktywności przeciwgrzybowej, było przedmiotem wieloletnich badań profesora, zwłaszcza w ostatnich latach. Zaprojektował i otrzymał wiele nowych peptydów zawierających nowe inhibitory enzymu syntazy glukozamino-6-fosforanu, enzymu istotnego dla biosyntezy ściany komórkowej komórek patogennych drobnoustrojów grzybowych. Wśród zainteresowań badawczych prof. Ryszarda Andruszkiewicza znalazło się również projektowanie nowych inhibitorów enzymów takich jak syntaza glukozamino-6-fosforanu, dekarboksylaza kwasu glutaminowego i g–aminotransferaza kwasu g–aminomasłowego. W ostatnich latach badania prowadzone przez profesora skupiały się na poszukiwaniu nowych nośników leków, jakimi mogą być dendrymery lub nanocząstki magnetyczne, takie jak Fe3O4.

Pobyt na stażu naukowym w Northwestern University w Evanston w zespole naukowym prof. Richarda Silvermana zakończył się sukcesem nie tylko naukowym. Uczestnictwo w projekcie badawczym doprowadziło do zaprojektowania, otrzymania i wstępnego zbadania właściwości biologicznych serii związków będących analogami kwasu g–aminomasłowego. Jeden z otrzymanych związków wykazywał wyjątkowo silne właściwości przeciwpadaczkowe: był nim związek otrzymany  i zbadany po raz pierwszy przez prof. Ryszarda Andruszkiewicza. Związek ten został opatentowany, a licencje na jego zastosowanie uniwersytet sprzedał firmie farmaceutycznej. Preparatowi nadano nazwę pragabalina. Po wielu latach badań nowy związek chemiczny stał się składnikiem aktywnym leku przeciwpadaczkowego produkowanego przez amerykańską firmę farmaceutyczną Pfizer. Od kilku lat jest to najlepiej sprzedawany produkt farmaceutyczny firmy do leczenia padaczki. Ponadto znajduje zastosowanie w terapii fibromialgii.

Wyróżniony tytułem Profesor Emeritus Politechniki Gdańskiej w 2018 roku.