cOAlition S | Politechnika Gdańska

1. Autorzy lub ich instytucje zachowują prawa autorskie do swoich publikacji. Wszystkie publikacje muszą być publikowane na licencji otwartej, najlepiej na licencji Creative Commons Attribution (CC BY 4.0).
2. Instytucje finansujące opracują kryteria i wymagania dotyczące usług, które muszą zapewniać wysokiej jakości czasopisma Open Access, platformy Open Access i repozytoria Open Access.
3. W przypadkach, gdy wysokiej jakości czasopisma lub platformy Open Access jeszcze nie istnieją, instytucje finansujące zapewnią w skoordynowany sposób wsparcie procesu ich powstawania i tworzenia.
4. W stosownych przypadkach opłaty za publikację w ramach otwartego dostępu pokrywają instytucje finansujące lub instytucje badawcze, a nie indywidualni badacze. Uznaje się, że wszyscy badacze powinni móc publikować swoje prace w otwartym dostępie.
5. Instytucje finansujące wspierają różnorodność modeli biznesowych dla czasopism i platform Open Access. Gdy stosowane są opłaty za publikację w ramach otwartego dostępu, muszą one być współmierne do świadczonych usług wydawniczych, a struktura takich opłat musi być przejrzysta, aby informować rynek i potencjalnych sponsorów o standaryzacji i ograniczaniu opłat.
6. Instytucje finansujące zachęcają rządy, uniwersytety, organizacje badawcze, biblioteki, akademie i towarzystwa naukowe do dostosowania swoich strategii, polityk i praktyk, w szczególności w celu zapewnienia przejrzystości informacji.
7. Powyższe zasady mają zastosowanie do wszystkich rodzajów publikacji naukowych, ale harmonogram prac otwierania monografii i rozdziałów książek może być dłuższy i wymaga odrębnego i należytego procesu.
8. Instytucje finansujące nie wspierają „hybrydowego” modelu publikowania. Jednak jako etap przejściowy do pełnego otwartego dostępu w jasno określonych ramach czasowych i tylko w ramach umów transformacyjnych, instytucje finansujące mogą przyczyniać się do finansowego wspierania takich ustaleń.
9. Instytucje finansujące będą monitorować zgodność i nakładać odpowiednie sankcje na beneficjentów, którzy nie przestrzegają wyznaczonych zasad.
10. Instytucje finansujące zobowiązują się, że oceniając wyniki badań podczas podejmowania decyzji o finansowaniu, ocenią istotną wartość pracy i nie będą uwzględniać kanału publikacji, jego współczynnika wpływu (lub innych wskaźników czasopism) ani wydawcy.

Zasady przetłumaczono z: www.coalition-s.org

Publikacje mają być dostępne w czasopismach i na platformach zgodnych z wytycznymi, które zapewniają możliwość czytania i pobierania treści bez żadnych przeszkód. Redakcje i wydawcy powinni mieć ustalone procedury w zakresie recenzji i kontroli jakości czasopisma, czyli: systemu zarządzania, własności intelektualnej i autorstwa, recenzowania, skarg i apelacji o domniemanych nieprawidłowości, konfliktu interesów itp. Informacje muszą być dostępne w sposób otwarty na stronie danego czasopisma lub platformy. Procedury te powinny być zgodne z wytycznymi COPE (Committee on Publication Ethics). COPE opisał procedury, które wyznaczają najlepsze praktyki wydawnicze, mające na celu zapewnianie najwyższych standardów pracy naukowej.

Instytucje finansujące mają wymagać, by każdy artykuł w czasopiśmie miał przyznane DOI (Digital Object Identifier), czyli numer identyfikacyjny dokumentów elektronicznych. DOI ma zapewnić trwałość dostępu do dokumentów w przeciwieństwie do zmieniających się adresów URL. Aby publikacja była zgodna z wytycznymi Planu S, czasopismo, w którym publikowane są wyniki badań powinno również być rejestrowane w DOAJ (Directory of Open Access Journals) - to katalog otwartych czasopism naukowych realizujących sprawdzone praktyki wydawnicze.

Zgodność czasopism naukowych z Planem S można sprawdzić za pomocą Journal Checker Tool. Jest to nowe narzędzie, które udostępnia cOAlition S.
Journal Checker Tool

Wytyczne Planu S zalecają stosowanie identyfikatorów również dla autorów, jako przykład identyfikatora autorów wymieniony został ORCID (Open Researcher and Contributor ID).

Plan S zakłada natychmiastowe udostępnianie publikacji naukowych na wolnych licencjach pozwalających na ponowne wykorzystanie treści w dowolnym celu, także komercyjnym. Zalecane jest stosowanie licencji Creative Commons, a wymaganą licencją dla artykułów naukowych jest CC BY 4.0 (uznanie autorstwa).

Zastosowanie mogą mieć następujące wyjątki: 

• w drugiej kolejności cOAlition S akceptować będzie wykorzystanie licencji CC BY-SA 4.0 oraz oświadczenia o przekazaniu do domeny publicznej CC0,
• w przypadku pojedynczych artykułów, członkowie cOAliton S mogą zgodzić się na wykorzystanie licencji CC BY-ND, pod warunkiem, że grantobiorca wyraźnie o to poprosi i uzasadni taką prośbę,
• treści będące elementem publikacji, do których prawa posiadają osoby trzecie (na przykład obrazy lub grafiki) nie są objęte tymi wymaganiami.

Plan S obejmuje przede wszystkim publikacje, ale sygnatariusze zachęcają do tego, aby w sposób otwarty udostępniać także dane badawcze, z uwzględnieniem etycznych i prawnych ograniczeń.

Wymagane jest deponowanie treści w odpowiednim systemie służącym do długoterminowej archiwizacji przez wydawców. Wytyczne dopuszczają także możliwość samodzielnej archiwizacji artykułów przez autorów. Autorzy decydujący się na zieloną drogę otwartego dostępu (green open access), będą musieli uwzględnić zawartość dwóch baz, aby proces był zgodny z wytycznymi Planu S:

• SHERPA/RoMEO - przechowuje informacje o wzorach umów, jakie autorzy zawierają z wydawcą, oddając pracę do druku. Umowy te określają ograniczenia i możliwości samodzielnej archiwizacji w repozytoriach.
• OpenDOAR (Directory of Open Access Repositories) - to baza rejestrująca otwarte repozytoria instytucjonalne i naukowe. Repozytorium, w którym autor zamierza zdeponować pracę powinno być zarejestrowane w OpenDOAR.

Artykuły powinny zostać zdeponowane i natychmiast udostępnione na licencji CC BY w wersji po recenzji (Author’s Accepted Manuscript lub Version of Record).

W wytycznych uregulowana została kwestia finansowania publikacji w otwartym dostępie, tzw. Price Transparency Framework (opracowane przez Informative Power) i Fair Open Access Alliance (FOAA). Od 1 lipca 2022 roku tylko wydawcy, którzy przestrzegają przynajmniej jednego z dwóch zatwierdzonych przez cOAlition S planów będą uprawnieni do otrzymywania funduszy.

Sygnatariusze Planu S zapowiedzieli współpracę z powołaną w 2014 roku inicjatywą ESAC (Efficiency and Standards for Article Charges), której celem jest zbieranie, opracowywanie i udostępnianie danych na temat rynku publikacji w otwartym dostępie, ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odgrywają na nim wielcy wydawcy. cOAlition S przyczyni się w ten sposób do ustalenia uczciwych i rozsądnych cen za usługi wydawnicze, w tym sprawiedliwych zasad zwolnienia z opłat, odzwierciedlających koszty publikacji.

Wymóg transparentności cen będzie dotyczył wszystkich artykułów finansowanych na mocy mechanizmów transformacyjnych, jak również opłat pobieranych przez otwarte czasopisma i platformy.

Raport cOAlition S na temat kosztów publikacji

cOAlition S pracuje obecnie nad stworzeniem serwisu internetowego zapewniającego dostęp do oferowanych usług wydawców i danych o cenach publikacji. Serwis będzie zapewniał:

• bezpieczne środki, za pomocą których wydawcy czasopism akademickich, którzy publikują artykuły naukowe finansowane przez organizacje cOAlition S, mogą przesyłać dane dotyczące cen i usług, zgodnie z zatwierdzonymi zasadami przejrzystości cen,
• bezpieczny sposób, za pomocą którego zatwierdzeni użytkownicy (naukowcy, badacze, grantodawcy, instytucje, bibliotekarze i konsorcja biblioteczne) mogą uzyskać dostęp do tych danych oraz pobrać lub porównać ceny i usługi oferowane przez różne czasopisma i wydawców.

Aby zapewnić jak najwyższą jakoś serwisu, prowadzone są badania opinii potencjalnych dostawców i beneficjentów. Szczegółowy opis planowanego serwisu znajduje się w pliku Request for Information (RFI).

cOAlition S sprzeciwia się stosowaniu wskaźników bibliometrycznych do oceny pojedynczych artykułów naukowych oraz dorobku badaczy, a także do podejmowania decyzji o zatrudnieniu, awansie czy przyznawaniu funduszy na badania. W wytycznych w zakresie wdrażania Planu S zapisane jest poparcie dla deklaracji DORA (San Francisco Declaration on Research Assessment). Ponadto w grudniu 2022 roku cOAliton S dołączyła do Coalition for Advancing Research Assessment (CoARA) i została jednym z sygnatariuszy "Porozumienia w sprawie reformy oceny badań naukowych".