Politechnika Gdańska otwiera nowy wydział: Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa | Politechnika Gdańska

Idea zintegrowania wydziałów Mechanicznego oraz Oceanotechniki i Okrętownictwa PG nie jest nowa, ponieważ działania naukowe, badawcze i dydaktyczne obydwu wydziałów od dawna były do siebie zbliżone. Podczas wielokrotnych dyskusji na obradach Senatu PG wskazywano przy tym, że ewentualne zintegrowanie wydziałów mogłoby przynieść wiele korzyści zarówno samej uczelni, jak również pomorskiej gospodarce. Wprowadzenie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, tzw. Ustawy 2.0, a także uzyskanie przez PG statusu uczelni badawczej, przyspieszyło ten proces.

Drobiazgową analizę wydziałów zlecono pod koniec ub. roku niezależnemu zespołowi audytorskiemu pod przewodnictwem prof. Piotra Doerffera z Instytutu Maszyn Przepływowych Polskiej Akademii Nauk. Perspektywy rozwoju wydziałów opracowano tam w bardzo szerokim kontekście, kładąc szczególny nacisk na podniesienie jakości naukowej i sięgając nawet do tematyki wykraczającej poza aktualny profil wydziałów. Raport, który powstał pod koniec kwietnia br. w oparciu o wielomiesięczne analizy struktury i efektów pracy obydwu wydziałów, został następnie drobiazgowo przeanalizowany przez radę i senat uczelni pod kątem idei utworzenia nowego wydziału.

Podczas lipcowego posiedzenia senatu PG kwestię utworzenia nowego wydziału poddano pod głosowanie, którego wynik (stosunek głosów: 29 na „tak” i 6 na „nie”) jednoznacznie wskazał, że utworzenie wydziału Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa będzie, zdaniem senatorów, dobrym krokiem w kierunku rozwoju całej uczelni (wcześniej inicjatywę utworzenia nowego wydziału poparła również Rada Uczelni).

Tym samym, począwszy od 1 stycznia 2021 r., rozpocznie się integracja organizacyjna wydziałów, a kolejnym krokiem będzie połączenie strukturalne.

Główne założenia i planowane efekty

Dzięki utworzeniu Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa, Politechnika Gdańska uzyska szereg wieloaspektowych korzyści, które wpiszą się w realizację ministerialnego programu IDUB - „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” (jesienią ub. roku PG otrzymała w ramach tego programu status uczelni badawczej, w dodatku jako najwyżej sklasyfikowana uczelnia techniczna w Polsce).

Ponadto:

1.Integracja pozwoli na wymianę kompetencji, doświadczeń i możliwości poszczególnych zespołów naukowych obydwu wydziałów (a także korzystanie ze wspólnej aparatury), co przełoży się na sprawniejsze pozyskiwanie grantów naukowych, zwiększenie liczby publikacji, a także otwieranie nowych projektów badawczych w ramach programu IDUB.

2.Utworzenie nowego wydziału zintegruje badania w zakresie nowo wprowadzonej (Ustawa 2.0) dyscypliny inżynieria mechaniczna, w ramach której rozliczane będą osiągnięcia PG przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dyscyplina będzie skupiona w obrębie jednego wydziału, a nie dwóch osobnych (jak do tej pory). Umożliwi to sprawniejszą realizację projektów badawczych oraz programów dydaktycznych w ramach programu IDUB, a także uzyskanie lepszych wyników w ocenie działalności wydziału i jego kategoryzacji.

3.Badania naukowe będą interdyscyplinarne i nie będą się pokrywać (tylko uzupełniać). Umożliwi to bardziej efektywną pracę zespołów zajmujących się podobną tematyką badawczą. Połączenie ułatwi też zatrudnianie uznanych nauczycieli akademickich z innych ośrodków naukowych (również zagranicznych) oraz pozyskiwanie najzdolniejszych maturzystów.

4.Po integracji nowy wydział będzie zbliżony wielkością do wiodących wydziałów PG, co pozwoli na uporządkowanie i ujednolicenie struktury całej uczelni. Przełoży się to również na „nowe otwarcie” i budowę silnej pozycji wydziału na gospodarczej mapie regionu. Docelowo, integracja wydziałów powinna również zaowocować w przyszłości otwarciem nowych kierunków studiów oraz projektów naukowo-badawczych.

5.Planowane zmiany mają głównie charakter naukowo-badawczy i nie będą miały przełożenia na ofertę dydaktyczną. Studenci WM i OiO nadal będą się uczyć na tych samych kierunkach, będą mieli te same przedmioty, a nawet te same sale wykładowe. Programy studiów również pozostaną w tym samym kształcie co dotychczas, a jedyną zmianą będzie – począwszy od pierwszych obron prac dyplomowych w 2021 r. – wpis na dyplomie ukończenia studiów, gdzie znajdzie się nazwa nowego wydziału.

Rys historyczny oraz przyczyny i okoliczności integracji wydziałów

W czasach powojennych Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa był jednym z najważniejszych ośrodków naukowo-dydaktycznych dla polskiej branży morskiej. Przez dziesięciolecia kształcił na wysokim poziomie kadry i naukowców, których praca przekładała się następnie na poważaną na całym świecie pozycję polskiego przemysłu okrętowego w drugiej połowie XX wieku.

Wraz z przemianami ustrojowymi na przełomie lat 80. i 90. oraz stopniowej utracie znaczenia przemysłu okrętowego w Polsce (m.in. likwidacja stoczni w Gdyni i Gdańsku, a także w Szczecinie), rola wydziału OiO zaczęła jednak stopniowo tracić na znaczeniu. Na rynku ostały się głównie mniejsze zakłady stoczniowe, pełniące głównie rolę usługową (np. remontową), a nie produkcyjną. Polski rynek utracił wówczas także zaplecze projektowo-konstrukcyjne, a ewentualne, nowe konstrukcje jednostek morskich, budowano w Polsce w oparciu o współpracę z zagranicznymi firmami projektowymi.

Tym samym, w latach 90. i na początku lat 2000 na rynku brakowało pracy dla ekspertów kształconych na politechnice, a z czasem wydział sukcesywnie tracił również zapotrzebowanie na swoje zaplecze badawczo-naukowe. Wielu naukowców odeszło w tym czasie na emeryturę, a trudności z odtworzeniem kadr ciągnęły się przez kolejne lata. Spadała też liczba zleceń od podmiotów zewnętrznych, co powodowało zmniejszenie aktywności naukowo-przemysłowej wydziału i stopniowy spadek jego kategoryzacji.

Dziś wydział OiO prowadzi starania o to, by odzyskać dawną pozycję, przede wszystkim poprzez adaptację do obecnych warunków rynkowych. Większy nacisk postawiono na publikacje naukowe i starania o poprawę kategoryzacji wydziału, a także na wdrażanie rozwiązań spajających świat nauki z przemysłem okrętowym. Integracja z Wydziałem Mechanicznym, którego przemiany ustrojowe nie dotknęły w takim stopniu, jak wydział OiO, pozwolą na pokazanie w pełni wspólnego potencjału obydwu wydziałów.

Dwa wydziały w jednym. Porównanie struktury i potencjału

Z audytu przeprowadzonego przez zespół pod przewodnictwem prof. Doerffera i przygotowanego następnie raportu dla członków senatu PG, rady i władz uczelni płynie jednoznaczny przekaz, że Wydział Mechaniczny również skorzysta na integracji z Wydziałem Oceanotechniki i Okrętownictwa. Ten drugi wniesie bowiem w strukturę nowego wydziału nie tylko kompetencje swoich naukowców i dydaktyków, ale pozwoli też na otwarcie nowych obszarów badawczych, powiązanych z naukami mechanicznymi.

Wynika to m.in. z tego, że w zasobach wydziału OiO znajduje się m.in. aparatura o dużo większej skali i możliwościach badawczych, niż na WM. Wykorzystanie jej poprzez kompetencje naukowców obydwu wydziałów pozwoli na skuteczne tworzenie autonomicznych systemów zamkniętych (takich, jakie produkuje się do użytku na wielkogabarytowych statkach), a także testowanie nowych rozwiązań na nowych, wymagających płaszczyznach badawczych (środowisko morskie jest „agresywne” i korozyjne, a tym samym wymaga stosowania odpornych materiałów i rozwijania metod ich zabezpieczania). Budowa pełnych systemów autonomicznych będzie zatem możliwa dopiero po połączeniu kompetencji naukowców i aparatury z obydwu wydziałów, poszerzy też możliwości badawcze naukowców z Wydziału Mechanicznego.

Płaszczyzna dydaktyki obydwu wydziałów uzupełnia się z kolei na kilku kluczowych polach, m.in. w naukach z zakresu termodynamiki, mechaniki, konstrukcji maszyn, wytwarzania, eksploatacji w ekstremalnych warunkach, etc. Wzajemna korelacja pozwoli więc również na podniesienie jakości kształcenia na kierunkach oferowanych przez obydwa wydziały, a niewykluczone, że przełoży się na otwarcie w przyszłości zupełnie nowych kierunków studiów - jeszcze lepiej wychodzących naprzeciw potrzebom innowacyjnego otoczenia społeczno-gospodarczego uczelni.

Plan na przyszłość: więcej badań i publikacji, wiodąca pozycja wydziału

Integracja wydziałów wymagać będzie także reorganizacji struktury pracy i zadań dla poszczególnych jednostek. Audyt wykazał bowiem znaczące różnice w niektórych aspektach organizacyjnych i naukowych pomiędzy obydwoma wydziałami.

Największą różnicą jest podział w grupie nauczycieli akademickich na etaty dydaktyczne i dydaktyczno-naukowe. Tych drugich na Wydziale Mechanicznym jest ok. 50 proc. więcej, niż na Wydz. Oceanotechniki i Okrętownictwa – z kolei stanowisk jedynie dydaktycznych jest na wydz. OiO niemal dwukrotnie więcej, niż na WM.

Połączenie wydziałów umożliwi więc wymianę kompetencji na obydwu polach i ukierunkuje nowy wydział na większą liczbę badań naukowych, które łatwiej będzie osadzić na płaszczyźnie międzynarodowej współpracy z innymi instytucjami naukowymi i uczelniami badawczymi. Zwiększy też liczbę wysoko punktowanych publikacji naukowych, co również przełoży się na możliwość uzyskania wysokiej oceny kategoryzacyjnej przez nowo utworzony wydział IMiO.

Z kolei w kwestii dydaktyki, w strukturze nowego wydziału będzie ona dopasowywana do aktualnych trendów i wymogów rynkowych, a także spójna z programami nauczania innych, europejskich uczelni technicznych. Integracja zwiększy jednocześnie możliwości międzynarodowych wymian studenckich i wymiany doświadczeń na kolejnych poziomach edukacji studenckiej.

Podsumowanie

Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa może stać się jednym z filarów naukowo-badawczych Politechniki Gdańskiej, łącząc kompetencje i możliwości swoich naukowców z dwóch słynnych wydziałów z aparaturą badawczą i nowymi możliwościami rozwoju.

Integracja wydziałów pozwoli również na uporządkowanie struktury organizacyjnej, np. poprzez możliwość kształtowania dyscypliny inżyniera mechanicznego na jednym wydziale, zamiast na dwóch. W szerszej perspektywie, powstanie nowego wydziału będzie również korzystne dla struktury całej Politechniki, która realizując wymogi programu IDUB zamierza konsolidować swoje działania naukowo-dydaktyczne na obszarach, które są potencjalnie siłą i wyróżnikiem PG na tle innych uczelni technicznych w Polsce.

Co więcej, dzięki usytuowaniu uczelni w bezpośrednim sąsiedztwie morza i dużych, znaczących portów morskich w Gdańsku i Gdyni, stabilnie zarządzany wydział IMiO może też być ważnym graczem na mapie europejskich wydziałów mechaniczno-okrętowych, przygotowujących wieloaspektowo wykształcone i wykwalifikowane kadry dla dynamicznie rozwijającej się branży morskiej.