Trzy lata uczelni badawczych w Polsce. W Gdańsku odbyła się konferencja IDUB | Politechnika Gdańska

W 2019 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeprowadziło pierwszy konkurs w ramach programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnie Badawcze”. Wybór zwycięzców pierwszego konkursu IDUB był punktem zwrotnym dla systemu szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce. Politechnika Gdańska zajęła w tym konkursie drugie miejsce w kraju i uplasowała się najwyżej wśród uczelni technicznych.

Od tamtej pory – co roku na innej uczelni – odbywa się konferencja podsumowująca dotychczasowe działania. Poprzednie konferencje sprawozdawcze IDUB odbyły się na Uniwersytecie Warszawskim (2020 r.) oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim (2021 r.) Dzięki IDUB czołowa dziesiątka uczelni wyłonionych w ministerialnym konkursie otrzymuje co roku (do 2026 r. włącznie) subwencję zwiększoną o 10 proc., a uczelnie, które zajęły miejsca 11-20, otrzymują dodatkowe 2 proc.

Uczelnie wykorzystują dodatkowe, wielomilionowe środki głównie poprzez otwieranie programów wspierających kompetencje naukowców, jak również realizację ich projektów badawczych. Politechnika Gdańska do tej pory na wszystkie działania w ramach IDUB wykorzystała już ponad 30 mln zł. Dzięki temu wsparciu m.in.: utworzono 30 programów wspierających naukowców i ich prace badawcze, zostały zorganizowane trzy międzynarodowe konferencje, stworzono międzynarodowe zespoły badawcze i nawiązano szerszą współpracę badawczą z krajami regionu Morza Bałtyckiego. Część środków przeznaczono również na unowocześnienie infrastruktury badawczej i dydaktycznej.

Pierwszy dzień konferencji

– Możemy wszyscy jednoznacznie stwierdzić, że wyróżnienie w programie IDUB było nie tylko ogromnym docenieniem wcześniejszych dokonań naszych uczelni, ale też otwarciem nowych możliwości na dynamiczny rozwój i pokazanie ich pełnego potencjału – mówił, witając gości, prof. Krzysztof Wilde, rektor PG. – Przekształcenie w pełnoprawną uczelnię badawczą to długa droga, wymagająca nie tylko ogromnej pracy i konsekwencji w działaniu, ale też znaczących środków finansowych. Tutaj w Gdańsku, dzięki ścisłej współpracy z ministerstwem, postawiliśmy trwałe i solidne fundamenty pod takie przekształcenie. Oprócz programów wspierających naszych naukowców, którzy wzmacniają teraz swoją wiedzę i kompetencje w międzynarodowych instytucjach, regularnie gościmy zagranicznych naukowców i ekspertów, którzy przekazują swoją wiedzę młodym naukowcom, doktorantom i studentom.

W pierwszej części konferencji w wystąpieniach wprowadzających głos zabrali, oprócz rektora Politechniki Gdańskiej, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Wojciech Murdzek oraz prof. Lauritz Broder Holm-Nielsen, przewodniczący zespołu ekspertów w ramach programu IDUB" i współautor raportu o polskim systemie nauki i szkolnictwa wyższego.

– 20 polskich uczelni, które zostały wyróżnione w programie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnie Badawcze” to elita środowiska akademickiego w Polsce – podkreślał Wojciech Murdzek. – Cieszę się z okazji do podsumowania dotychczasowych dokonań, ale także wyznaczenia perspektywy dalszych działań, by cel zawarty w ustawie, czyli „podniesienia jakości nauki i zarządzania uczelniami”, został osiągnięty. Nasze uczelnie powinny być znane w wymiarze europejskim i globalnym właśnie dzięki wysokiej jakości kształcenia, dydaktyki, badań, czy współpracy z międzynarodowym środowiskiem naukowym i biznesem.

­– Kiedy jest się w samym środku procesu zmian, czasami trudno ocenić, czy wszystkie działania idą w zaplanowanym kierunku – zaznaczył prof. Lauritz Broder Holm-Nielsen, od początku związany z tworzeniem programu IDUB. – Spotykamy się zatem w szerokim gronie, żeby spojrzeć na nie z różnych perspektyw. IDUB to długofalowy proces i wymagający dużego zaangażowania, ale też bardzo dobrze przygotowany i już teraz widzimy, że jego podstawowe założenie, czyli stymulacja do rozwoju i zmian, działa doskonale. Nie jesteśmy nawet na półmetku, a udało się poczynić progres na poziomie zarządzania uczelniami, kreowania środowiska naukowego sprzyjającego badaczom, czy sposobu przekazywania wiedzy – dodał.

W kolejnej części 1. dnia konferencji odbywają się cztery panele dyskusyjne, w których wzięło w sumie dwudziestu naukowców – przedstawicieli polskich uczelni badawczych oraz zagranicznych ekspertów z Danii, Węgier, Rumunii, Norwegii i Wielkiej Brytanii.

Tematy paneli to:

1. Wzmacnianie współpracy z globalną społecznością akademicką.
2. Poszukiwanie odpowiedniego pola badawczego: zmiana profilu badawczego ze względu na potencjał uczelni, aktualne, globalne wyzwania oraz pojawiające się możliwości.
3. Dążenie do zrównoważonego postępu w procesie realizacji misji uczelni.
4. Wypracowanie skutecznych i efektywnych programów rozwoju dla pracowników.

Prof. Peter Maassen z Uniwersytetu w Oslo, prowadzący pierwszą dyskusję mówił na wstępie: – Nauka nie jest ani lokalna ani narodowa. jest globalna. A my musimy pracować na przedefiniowaniem modeli międzynarodowej współpracy, kreować wielostronność, tworzyć nowe relacje z kolejnymi instytucjami. Współpraca równych parterów w równym świecie nauki - do tego powinniśmy dążyć i nad tym pracować.

Drugi dzień konferencji

W drugim dniu konferencji naukowcy będą rozmawiać m. in o integracji i konsolidacji polskiego systemu nauki i szkolnictwa wyższego, a wystąpienie wprowadzające w tym dniu wygłosi prof. dr hab. Arkadiusz Adamczyk, przewodniczący Komitetu Polityki Naukowej.

Drugi dzień konferencji rozpoczął się od wystąpienia prof. dr. hab. Arkadiusza Adamczyka, przewodniczącego Komitetu Polityki Naukowej przy Ministrze Edukacji i Nauki, który krótko przedstawił priorytety polityki naukowej państwa.

– Konferencja ta wpisuje się w cele, które przyświecają działaniom Komitetu Polityki Naukowej Państwa –  powiedział prof. Arkadiusz Adamczyk. – […] Komitet pilnie wsłuchuje się w głos środowiska naukowego i to, co zostanie wypracowane podczas tych trzech konferencji będzie brane pod uwagę w dalszych jego pracach – zapewnił.

Następnie prof. Simon Gaskell poprowadził panel dyskusyjny „Integracja i konsolidacja polskiego systemu nauki i szkolnictwa wyższego”, w którym udział wzięli prof. dr hab. Przemysław Wojtaszek, prorektor ds. projektów badawczych i doktorantów z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. dr hab. Marcin Moniuszko, prorektor ds. nauki i rozwoju z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, prof. dr hab. inż. Krzysztof Wilde, rektora Politechniki Gdańskiej oraz prof. dr hab. Przemysław Żywiczyński, przewodniczący zespołu koordynującego IDUB z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Podczas panelu dyskutowano m.in. o dotychczasowych doświadczeniach uczelni związanych z procesem integracji, a także o sieciach współpracy i tworzeniu sojuszy z europejskimi uczelniami.

Prof. Krzysztof Wilde, rektor PG, omówił doświadczenia Gdańska w zakresie konsolidacji uczelni, przedstawiając poszczególne działania realizowane w ramach Uczelni Fahrenheita, w tym m.in. debaty na trzech uczelniach, pracę nad logo FarU, organizację Pikniku Fahrenheita.

– Obecnie Politechnika Gdańska znajduje się w rankingu szanghajskim w przedziale 801-900. Jako trzy uczelnie jesteśmy w stanie znaleźć się w przedziale 501-600 i zyskać większą rozpoznawalność w świecie. […] Konsolidacja jest ważna, pracujemy nad tym, aby przekonać społeczność do korzyści, jakie ze sobą niesie – podkreślił w swoim wystąpieniu prof. Krzysztof Wilde.

W panelu eksperckim, który poprowadził prof. Lauritz Holm-Nielsen udział wzięli: prof. Éva Kondorosi, prof. Peter Maassen, dr Mariana Chioncel, prof. Simon Gaskell. Eksperci dyskutowali m.in. o postępach dokonanych przez uczelnie uczestniczące w programie IDUB, rozwiązaniach wypracowanych w innych krajach, a także o wyzwaniach, jakie stoją przed polskimi uczelniami badawczymi. W trakcie dyskusji podkreślono, że IDUB dał uczelniom motywację do zintensyfikowania działań badawczych, a podczas konferencji wysłuchano wiele przykładów innowacji uniwersyteckich.

Następnie, po rekomendacjach ekspertów dla uczelni biorących udział w programie, rektor Krzysztof Wilde jako gospodarz wydarzenia podziękował uczestnikom za udział konferencji, w szczególności ekspertom, członkom międzynarodowego komitetu efektywności badawczej oraz przedstawicielom ministerstwa i pracownikom uczelni zaangażowanym w organizację wydarzenia.

Na zakończenie drugiego dnia konferencji głos zabrał Wojciech Murdzek, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki.

– Jestem przekonany, że wszystkie wnioski, uwagi, refleksje, które stały się udziałem tegorocznej konferencji podsumowującej, poprzednich w Warszawie i Krakowie oraz kolejnych, pozwolą jeszcze lepiej przygotować się do oceny międzyokresowej i budować dobre doświadczenia całego programu. [….] Dziękuję za wykonaną pracę i kontynuujmy tę misję doskonałości, misję uczelni badawczych – podsumował Wojciech Murdzek.