Dyscyplina: biologia molekularna, chemia
Doktor honoris causa PG – 2001 roku
Promotor doktoratu honoris causal: prof. zw. dr. inż. Edward Borowski
Urodził się 9 września 1921 roku w Lwowie. Studiował na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej, w latach 1941–1944 pracował w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami prof. Rudolfa Weigla we Lwowie.
W maju 1944 roku wyjechał ze Lwowa do Końskich, od maja 1945 roku zamieszkał w Gdańsku.
W 1945 roku nostryfikował dyplom inżyniera chemika na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. W latach 1945–1949 pracował na Politechnice Gdańskiej, w Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku (kierownik Działu Przemysłu Spożywczego), w Izbie Przemysłowo Handlowej. W 1949 roku uzyskał na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej stopień doktora.
W 1949 roku pracował w Laboratorium Calsberga w Kopenhadze, od 1951 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki. W latach 1951–1955 pracował w Cold Spring Harbor Laboratory, w latach 1956–1960 w Instytucie Mikrobiologii Uniwersytetu Rutgersa (The University of New Yersay) w New Brunswick. Od 1960 roku pracował na stanowisku profesora onkologii na Uniwersytecie Wisconsin w Madison w Mc Ardle Laboratory for Cancer Research.
W 2003 roku przeszedł na emeryturę.
Jest twórcą międzynarodowej szkoły naukowej genetyki, biotechnologii, inżynierii genetycznej, biologii molekularnej.
Opracował wiele oryginalnych metod badawczych; wyniki badań w wielu dziedzinach biologii molekularnej były pierwszymi, m.in.: metod wirowania i rozdzielania kwasów nukleinowych w chlorku i siarczanie cezu, opracowania zasad wykrywania mutagenności związków chemicznych na bakteriach, przyczynowego związku miedzy mutagenezą, a karcinogenezą, badania nad genomem ludzkim. Twórca systemu selekcyjnego HAT do hodowli komórek (m.in. ludzkich), propagował pierwsze leki antybiotyki w leczeniu infekcji, metod fizycznych w badaniach genetycznych DNA, genomu lambdy.
Autor i współautor ponad 380 publikacji na temat mikrobiologii, genetyki, biologii molekularnej. Twórca 2 patentów.
Był założycielem i redaktorem naczelnym periodyku GENE w latach 1976–1996, członkiem komitetów redakcyjnych, m.in. „Cancer Research” i „Journal of Virology”.
Z jego inicjatywy powołano Fundację Profesora Wacława Szybalskiego w 2007 roku i ustanowiono nagrodę naukową.
Członek zagraniczny Polskiej Akademii Nauk, Akademii Umiejętności, European Molecular Biology Organization (EMBO). Jest członkiem honorowym: Towarzystwa Biologii Doświadczalnej i Polskiego Towarzystwa Mikrobiologicznego, Komitetu Biotechnologii Polskiej Akademii Nauk. Należy do Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów.
Został wyróżniony godnością doktora honoris causa: Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (1980), Uniwersytetu Gdańskiego (1989), Akademii Medycznej w Gdańsku (2000), Uniwersytetu Jagiellońskiego (2012).
Został wyróżniony 19 października 2001 roku godnością doktora honoris causa Politechniki Gdańskiej za: ”wieloletnie kontakty naukowe z Uczelnią, kształcenie wielu doktorów, którzy chwałę Polsce i Politechnice Gdańskiej przynieśli. Uczony człowiek, który podkreślał na całym świecie swoje związki z Uczelnią, dzięki temu wielkie korzyści z jego pracy osiągnięto. Sukcesy osiągnął szczególnie w wiedzy z inżynierii genetycznej na całym świecie. Jego dzieło naukowe przyczyniło się bardzo dla rozwoju wiedzy obywateli całego świata”.
Jest laureatem nagrody Casimir Funk Natura Science w dziedzinie nauk przyrodniczych Polskiego Instytutu Sztuki w Nowym Jorku w 2003 roku.
Został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, medalem Hilldale Uniwersytetu Wisconsin w Madison, medalem Czeskiej Akademii Nauk im. Grzegorza Mendla.
Zmarł 16 grudnia 2020 roku w Wisconsin.
Bibliografia
- E. Borowski, Laudacja prof. Edwarda Borowskiego – promotora doktoratu honoris causa prof. Wacława Szybalskiego, „Pismo PG” nr 8, 2001, s. 4
- Doctor honoris causa Wacław Szybalski. Nadanie Wacławowi Szybalskiemu tytułu doktora honoris causa Akademii Medycznej w Gdańsku, Gdańsk 23 listopada 2000 roku, Gdańsk 2000
- Fundacja Profesora Wacława Szybalskiego www.fpws
- H. Gaertner, Profesor Wacław Tadeusz Szybalski. Lwowianin, Polak, naukowiec, filantrop, „Archiwum Historii Filozofii Medycyny, 2012, nr 75, s.59–60
