Grabski Zdzisław | Politechnika Gdańska

Treść strony

Grabski Zdzisław

Profesor. Pionier Politechniki Gdańskiej.

Zdzisław Grabski urodził się 8.07.1905 roku w Borowie (gm. Bielawy, pow. Łowicz). Uczęszczał do Gimnazjum im. Adama  Mickiewicza w Warszawie. W 1920 roku wstąpił do 11. Pułku Piechoty w Sosnowcu i jako 15. latek wziął udział w powstaniu śląskim. Zwolniony z powodu choroby płuc i niepełnoletności, wrócił do Warszawy i w 1923 roku uzyskał świadectwo dojrzałości. Praktykę bankową odbywał w Banku Towarzystw Spółdzielczych w Warszawie, a w 1924 roku w British Museum w Londynie. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Na seminarium prawa rzymskiego zdobył odznaczenie. Po 2 latach studiów udał się wraz z żoną za granicę, gdzie po studiach w Wyższej Szkole Handlowej w Montpellier uzyskał dyplom. W Szwajcarii ukończył na Uniwersytecie we Fryburgu studia prawnicze rozpoczęte w Warszawie, gdzie uzyskał doktorat na podstawie pracy pt. „La crise du logement en Pologne”. Wydał ją w 1930 roku w języku polskim pt. „Kryzys mieszkaniowy w Polsce” jako I tom Biblioteki Polskiego Towarzystwa Reformy Mieszkaniowej. Prywatnie wykładał gospodarkę i ekonomię sowiecką, a także prowadził wykłady na ten temat w Naukowej  Organizacji  Pracy. Prowadził rokowania w sprawie importu i eksportu. W 1934 roku był radcą w Biurze Ekonomicznym Prezydium Rady Ministrów. Po napisaniu prac z zakresu polityki deflacyjnej w Polsce, Anglii i USA został mianowany przewodniczącym polsko-gdańskiej komisji do rokowań dla ustalenia taryf przeładunkowych, uzgodnionych w 1935 roku. Opublikował pracę pt. „Pożyczka narodowa w Polsce”.

W związku z chorobą ojca w 1935 roku objął kierownictwo zakładów „Ołtarzew", które prowadziły w Polsce prace drogowe i budowlane. Zorganizował I Wystawę Drogową, będąc jej przewodniczącym. Wydał broszurę pt. „Drogi betonowe w Polsce”. Zreorganizowane przez niego zakłady „Ołtarzew", do których sprowadził najnowsze maszyny, wykonały 50% dróg betonowych w kraju. W czasie pobytu w ZSRR w 1936 roku zbierał przez kilka tygodni materiały o ekonomice budownictwa tego kraju, a po powrocie przedstawił je w Towarzystwie Reformy Mieszkaniowej w Warszawie. Następnie objął stanowisko dyrektora Biura Planowania Prezydium Rady Ministrów, które opuścił przeciwny polityce Obozu Zjednoczenia Narodowego.

Zakładał kolejne firmy, między innymi spółkę „Roboty Inżynierskie", której był prezesem, zatrudniającą 18.000 pracowników przy budowie niemal wszystkich lotnisk w Polsce. W związku z dokonaną reformą skarbowo-podatkowo-finansową przetłumaczył i opublikował w 1939 roku książkę Antonia Salazara pt. „Rewolucja pokojowa”. W oblężonej Warszawie był w 1939 roku zastępcą komisarza skarbu. W czasie okupacji rozwiązał wszystkie swoje przedsiębiorstwa, a sam objął wykłady w tzw. Miejskiej Szkole Handlowej prof. Edwarda Lipińskiego, gdzie na trzecim roku wykładał analizę i obserwację rynku, a na pierwszym, reklamę i propagandę  handlu. W okresie okupacji napisał prace pt. „Historia reklamy” oraz „Analiza i obserwacja rynku”, jednak spłonęły one wraz z całym majątkiem podczas powstania warszawskiego. Poszukiwany przez gestapo z wyrokiem śmierci za przedwojenne kontakty kulturalne z ZSRR, ukrywał się.

Po wyzwoleniu, już w marcu 1945 roku,  działał w Komisji do Opracowania Programów  Dokształcających, a w kwietniu objął stanowisko wicewojewody w Gdańsku. Zaangażowany w prace organizacyjne na Politechnice Gdańskiej (PG), został kierownikiem Katedry Ekonomii na Wydziale Mechanicznym PG. Wykładał także w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, na pierwszym roku ekonomię polityczną i nauki społeczne,  a na drugim i trzecim, nauki społeczne. Zorganizował na Wybrzeżu Radę Kultury i Sztuki, której był pierwszym  przewodniczącym,  a także Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, którego honorowym przewodniczącym był do końca. Był prezesem Ligi do Walki z Rasizmem. W 1946 roku został delegatem Polski do Międzynarodowego Biura Pracy, wybranym na międzynarodowej konferencji w Montrealu na przewodniczącego Komisji Stosowania Konwencji Pracy. Wygłaszał odczyty w kraju i za granicą, drukował broszury (np. „Zagadnienia kultury miast morskich”).

Na Politechnice Gdańskiej był zatrudniony od 1.09.1945 do 31.09.1952 roku, na etacie zastępcy profesora, zatwierdzonym przez Ministerstwo 11.05.1946 roku, do prowadzenia wykładów na wydziałach: Mechanicznym, Chemicznym, Inżynierii Lądowej i Wodnej, Inżynierii  Rolnej, a od 1950 roku także na Wydziale Architektury i Wydziale Budowy Okrętów. W ramach wykładów obowiązkowych lub nadobowiązkowych, w zależności od decyzji poszczególnych rad wydziałowych, wykładał naukę o Polsce współczesnej, ekonomię polityczną i narodową gospodarkę planową. Pobyt w sanatorium w 1949 roku i nasilenie się choroby płuc w 1952 roku utrudniły mu pracę. Był powiązany ze środowiskiem nieustępliwym wobec władz. Gdy w 1949 roku był opiekunem Bratniej Pomocy PG, występował w obronie studentów. Mimo pisma ministerialnego z 28.05.1952 roku, uchylającego decyzję rektora z 31.03.1952 roku o jego zwolnieniu, przestał pracować na Politechnice Gdańskiej.

Zmarł w 1973, został pochowany na cmentarzu w Laskach pod Warszawą.