Szpor Stanisław | Politechnika Gdańska

Treść strony

Szpor Stanisław

Profesor. Pionier Politechniki Gdańskiej.

Stanisław Szpor urodził się 5.04.1908 roku we Lwowie. Szkołę podstawową ukończył we Lwowie. Tam też zaczął uczęszczać do gimnazjum. Maturę zdał w 1926 roku w Gimnazjum im. A. Mickiewicza  w Warszawie. Studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej (PW) ukończył w 1931 roku. Następnie przez dwa lata pracował jako starszy asystent Katedry Miernictwa i Wysokich Napięć Wydziału Elektrycznego. 13.06.1934 roku obronił rozprawę doktorską pt. „Nowe metody badania fal uskokowych i wytworzonych przez nie pól elektrycznych”. W 1933 roku rozpoczął pracę zawodową na stanowisku konstruktora w Fabryce Aparatów Elektrycznych „K. Szpotański i S-ka" w Warszawie, gdzie szybko awansował na kierownika Działu Transformatorów.  Do 1939 roku szereg swoich publikacji  zamknął pracą habilitacyjną pt. „Nowe rozwiązania w dziedzinie suchych transformatorów mierniczych”, zatwierdzoną przez Senat Politechniki Warszawskiej jeszcze w 1939 roku. W tym też roku awansował na docenta.

Odznaczony 25.09.1939 roku Krzyżem Walecznych za udział w obronie Warszawy, w październiku 1939 roku opuścił stolicę i Polskę. Przez Węgry, gdzie był na krótko internowany, dotarł do Francji. Tu wstąpił do Armii Polskiej. Jako st. saper 2. Dywizji  Strzelców Pieszych 186. Batalionu Saperów został po kapitulacji Francji internowany w Szwajcarii. Najdłużej przebywał w obozie uniwersyteckim w Winterthur, gdzie wykładał przedmiot „aparaty elektryczne", publikował, studiował i prowadził badania naukowe nad piorunami za pomocą skonstruowanego przez siebie aparatu fotograficznego z wirującymi filmami. Zdemobilizowany 30.10.1945 roku, rozpoczął pracę w biurze studiów Ateliers des Constructions Electriques de Delle w Lyon-Villeurbanne.  Pracował do 16.02.1947 roku, po czym wrócił do kraju. 1.03.1947 roku został zaangażowany na stanowisko zastępy profesora w Katedrze Konstrukcji Urządzeń Elektrycznych Wydziału Elektrycznego PW. Równocześnie kierował biurem rozwoju dawnej fabryki „K. Szpotański i S-ka".

Jesienią 1947 roku opuścił stolicę i w Gdańsku podjął się kierowania Katedrą Wysokich Napięć i Przyrządów Rozdzielczych na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej (PG), początkowo na stanowisku kontraktowego prof. nadzwyczajnego, od 4.12.1948 roku jako mianowany prof. nadzwyczajny, od 26.10.1956 roku, jako prof. zwyczajny. W 1947 roku zaczął przystosowywać gmach dawnej loży masońskiej na potrzeby utworzonej  placówki, rozbudowywanej aż do 1956 roku. Rozwiązywane przez niego problemy dotyczyły głównie: pioruna, ochrony odgromowej, transformatorów mierniczych, miernictwa wysokonapięciowego. W 1953 roku zbudował i uruchomił jedyną wówczas w Polsce zwarciownię. Zwolniony na własną prośbę 17.03.1962 roku z kierowania Katedrą Wysokich Napięć i Przyrządów Rozdzielczych, pozostał na stanowisku kierownika Zakładu Wysokich Napięć, jednego z trzech wchodzących w skład Katedry.

Prowadził nadal wykłady już tylko z wysokich napięć. Kierował pracami zespołowymi nad nowymi laboratoriami wysokich napięć i wielkich prądów, łączników i transformatorów mierniczych. 31.10.1968 roku minister rozwiązał z nim stosunek służbowy ze względu na stan jego zdrowia. Wielokrotnie nagradzany między innymi nagrodą państwową II stopnia, i odznaczany. Członek kilku towarzystw naukowych, autor 3 tomowego, fundamentalnego dzieła pt. „Ochrona odgromowa” czy trójjęzycznej broszury „Jak ustrzec się pioruna”, pozostawił po sobie liczne podręczniki akademickie i około 200 publikacji, w których odnajdujemy nazwiska współautorów prowadzonych przez niego badań.

Zmarł 10.04.1981 roku w Gdańsku. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Jego pamięć uczczono na PG, odsłaniając 26.04.1983 roku tablicę pamiątkową w budynku, w którym pracował. Jego imieniem nazwano także główne audytorium E-41 w gmachu Wydziału Elektrycznego PG.