Romer Edmund | Politechnika Gdańska

Treść strony

Romer Edmund

Pracujący na rzecz gospodarki i społeczeństwa. 
Przedwojenny absolwent Politechniki Gdańskiej. Inżynier, specjalista w zakresie miernictwa przemysłowego. Profesor Politechniki Śląskiej, doktor honoris causa tej uczelni. Konstruktor przyrządów pomiarowych, jeden z organizatorów przemysłu precyzyjnego w Polsce po II wojnie światowej. Nauczyciel akademicki, twórca pierwszego programu nauczania miernictwa przemysłowego i autor pierwszego w kraju podręcznika do tego przedmiotu.

Edmund Jan Romer urodził się 18 lutego 1904 roku we Lwowie. Był synem Jadwigi z domu Rossknecht i prof. Eugeniusza Romera, wybitnego geografa, twórcy polskiej kartografii, przed II wojną światową profesora Uniwersytetu Lwowskiego im. Jana Kazimierza, a po wojnie – Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Do czternastego roku życia był nauczany w domu. W 1916 roku zdał egzamin wstępny do VIII Państwowego Gimnazjum Realnego we Lwowie, maturę uzyskał w 1922 roku. Od dziecka przejawiał zainteresowania techniczne: mając dwanaście lat zbudował aparat fotograficzny, w czasie nauki w gimnazjum na własną prośbę odbył praktykę rzemieślniczą w warsztacie mechaniki precyzyjnej, a później – w Katedrze Fizyki, gdzie pod opieką dr. Romana Niegrusza zbudował prądnicę prądu stałego.

W latach 1922–1927 studiował na Oddziale Elektrotechniki Wydziału Mechaniczno-Elektrotechnicznego Technische Hochschule der Freien Stadt Danzig. W czasie studiów odbył roczną praktykę w zakładach Brown-Boveri w Szwajcarii, gdzie poznał nowoczesną technologię przyrządów pomiarowych. Pracę dyplomową na temat elektryfikacji linii kolejowej Gdańsk–Gdynia obronił w grudniu 1927 roku, uzyskując tytuł inżyniera dyplomowanego.

Po studiach pracował w dziale techniczno-handlowym koncernu AEG w Katowicach, potem odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Poznaniu, uzyskując stopień pilota plutonowego podchorążego. W okresie międzywojennym (1918–1939) odegrał pionierską rolę w rozwoju polskiego przemysłu przyrządów pomiarowych.

We wrześniu 1939 roku został zmobilizowany do 6. Pułku Lotnictwa i wraz z nim dostał się do Rumunii. Od jesieni 1940 pracował jako inżynier w zakładach lotniczych w Ankarze. W 1942 roku zaciągnął się do Wojska Polskiego i pracował jako inżynier w samochodowych warsztatach remontowych w Palestynie. Latem 1943 roku został wysłany do Anglii, gdzie przeszedł dwie operacje okulistyczne. Po długim leczeniu wrócił do kraju (1946) i podjął działalność w Spółdzielni „Ognisko” w Bytomiu. Następnie pracował w bytomskiej firmie Metron (1947–1948), gdzie opracował komplet przyrządów do nauczania fizyki w szkołach średnich.

1 stycznia 1949 roku rozpoczął pracę na Politechnice Śląskiej jako kierownik-organizator Zakładu Optyki i Mechaniki Precyzyjnej (ZOMP). Zespół fachowców remontował i modernizował przyrządy i urządzenia laboratoryjne z dziedziny miernictwa elektrycznego, maszyn elektrycznych. W 1951 roku ZOMP uruchomił produkcję sprężynek zwrotnych do mierników wskazówkowych. Opracowanie przez Edmunda Romera technologii produkcji tych sprężynek otworzyło mu drogę do kariery naukowej i zapoczątkowało rozwój ZOMP. Z zakładów odszedł na własną prośbę (1961), pragnąc poświęcić się wyłącznie pracy naukowo- dydaktycznej.

Pracę dydaktyczną rozpoczął jeszcze w 1948 roku, prowadząc wykłady na Wydziale Mechanicznym Politechniki Śląskiej. Od roku akademickiego 1955/1956 kontynuował wykłady na Wydziale Elektrycznym. Na tym wydziale zorganizował także specjalistyczne Laboratorium Miernictwa Wielkości Nieelektrycznych, a następnie Zakład Pomiarów Wielkości Nieelektrycznych. W 1955 roku został mianowany docentem w Katedrze Miernictwa Elektrycznego (KME), w latach 1958–1960 był dziekanem Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej, a w latach 1958–1964 kierował Zakładem Pomiarów Wielkości Nieelektrycznych przy KME.

Był jednym z inicjatorów i organizatorów nowego Wydziału Automatyki Politechniki Śląskiej (1964). Tytuł naukowy i stanowisko profesora nadzwyczajnego otrzymał w Katedrze Miernictwa Przemysłowego na Wydziale Automatyki (1965), a profesora zwyczajnego (1971) na Wydziale Automatyki i Informatyki (w roku 1971 zmieniono nazwę wydziału). Był jednym z najwybitniejszych polskich specjalistów w dziedzinie pomiarów elektrycznych, a w szczególności pomiarów wielkości nieelektrycznych metodami elektrycznymi. Specjalizował się zwłaszcza w zakresie fizykalnych metod analizy składu mieszanin gazowych. Zajmował się zarówno stroną teoretyczną tego zagadnienia, jak i konstrukcją przyrządów pomiarowych. Rozwinął w dużym zakresie prace naukowo-badawcze na temat pomiarów różnych wielkości w warunkach przemysłowych, na przykład szybkich pomiarów temperatury walcowanych szyn kolejowych. Pod jego kierownictwem opracowano problem analizy składu chemicznego gazów – zastosowano zupełnie nową metodę termodynamiczną.

Wychował wielu znakomitych, wysoko cenionych w przemyśle fachowców konstruktorów przyrządów pomiarowych i aparatury naukowej. Wypromował pięciu doktorów i był opiekunem czterech habilitacji. Opublikował około 60 prac, w tym książki „Pomiary temperatury w technice”, „Metody i przyrządy” (1951), „Przemysłowe pomiary składu chemicznego w zastosowaniu do automatyki” (1966), „Przemysłowe pomiary temperatury” (1967). Jego książka „Miernictwo przemysłowe” (1970, 1972 i 1978) była pierwszym tego typu podręcznikiem w kraju i jednym z pierwszych na świecie. Spośród jego patentów należy wyróżnić dźwigniowy dynamometr do mierzenia momentu sprężynek włosowych (1953), urządzenie do nawijania sprężynek włosowych (1953), przyrząd do ciągłego oznaczania tlenu w mieszaninach gazowych (1960 – współautor).

Był członkiem komitetów i rad naukowych: Rady Naukowej przy Zakładach Aparatury Naukowej Polskiej Akademii Nauk (PAN; 1957–1958), Sekji Budowy Przyrządów Precyzyjnych i Drobnych Mechanizmów Komitetu Budowy Maszyn PAN (od 1961), Komitetu Metrologii PAN (od 1963), Rady Naukowej Głównego Urzędu Miar (od 1963). Należał do Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, w 1974 roku otrzymał tytuł członka honorowego tego stowarzyszenia.

Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz odznaką „Zasłużony Racjonalizator Produkcji”. Za całokształt osiągnięć naukowo-konstrukcyjnych Senat Politechniki Śląskiej wyróżnił go tytułem i godnością doktora honoris causa.

Po przejściu na emeryturę (1974) pisał wspomnienia. Wydał książkę „Geograf trzech epok”, opisującą życie i działalność ojca i jego rodziny na tle wydarzeń od przełomu XIX i XX wieku do początku lat pięćdziesiątych.