„Wiedza i współpraca”. Prof. Henryk Krawczyk o utworzeniu Centrum STOS PG [WYWIAD] | Politechnika Gdańska

Uroczyste otwarcie budynku Centrum Kompetencji STOS PG i prezentacja superkomputera Kraken odbyło się 25 kwietnia 2023 r. Kompleks, w sercu którego znajduje się zespół wyspecjalizowanych serwerowni, to jedno z najnowocześniejszych centrów informatycznych w tej części Europy. Łączny koszt inwestycji wyniósł niemal 250 milionów złotych.

Więcej o superkomputerze i otwarciu budynku

O tym, jak wyglądały pierwsze prace nad projektem, jak wyglądała realizacja inwestycji i jakie możliwości superkomputer PG da naukowcom z Pomorza, opowiada prof. Henryk Krawczyk.

Maciej Dzwonnik, rzecznik PG: – Centrum Informatyczne TASK istnieje już wiele lat, a i superkomputery na Politechnice Gdańskiej to nie nowość. Kiedy zaczął Pan myśleć o stworzeniu zupełnie nowego centrum informatycznego, które będzie technologicznym wyróżnikiem nie tylko Politechniki, ale całego Trójmiasta i Pomorza?

Prof. Henryk Krawczyk: – Z jednej strony była to naturalna kontynuacja realizacji kilku kierowanych przez ze mnie projektów: MayDay, CD NIWA i KRICO, prowadzonych przez pracowników Centrum Informatycznego TASK (Trójmiejska Akademicka Sieć Komputerowa – przyp. MD). Z drugiej strony zaś, wynikał z potrzeby posiadania nowych, innowacyjnych rozwiązań dotyczących wydobywania i gromadzenia pożytecznej wiedzy. CK STOS wspierać będzie obszary badawcze takie jak: bezpieczeństwo i przetwarzanie wielkich zbiorów danych (Big Data), technologie inteligentnych chmur obliczeniowych, technologie Internetu rzeczy (IoT), oraz sztucznej inteligencji (AI). Realizowane są już aplikacje i usługi smart wspierające diagnostykę medyczną, optymalizację metod planowania i zarządzania, czy badanie wpływu wirusa na białko (świat micro), lub COVID-19 na społeczeństwo (świat makro). Otwarci będziemy również na modelowania prowadzące do lepszego zrozumienia zjawisk społecznych, czy analizy rozwiązań organizacyjnych.

Jak wyglądały pierwsze miesiące pracy nad projektem? Jakie ewentualne trudności napotykała uczelnia i osoby zaangażowane w jego procedowanie?

– Pomysł ten był wielokrotnie weryfikowany pod kilkoma względami: stopnia innowacyjności, skali przydatności, możliwości realizacji, w tym np. doboru odpowiedniego zespołu, a także pozyskania konkretnych źródeł finansowania i spełnienia warunków wymaganych przez Unię Europejską. Potrzeba było dużej wyobraźni i cierpliwości, by sprostać takiej weryfikacji i przygotować ciekawą propozycję, dodatkowo akceptowalną przez recenzentów ogłoszonego konkursu.

Czy były chwile zwątpienia i momenty, w których władze PG i Pan zastanawialiście się, czy projekt uda się zrealizować w zakładanym kształcie?

– Nie były to może akurat chwile zwątpienia, tylko raczej momenty mobilizacji. Po zaakceptowaniu projektu do finansowania, nowym wyzwaniem było przejście kolejnych etapów wymaganych przy realizacji części inwestycyjnej, a mianowicie: przetargów na projekt budowlany oraz na realizację inwestycji. Zajęło to ponad dwa lata. Co więcej, z powodu pandemii i zawirowań na rynku, wymagana była akceptacja zmian kosztów oraz terminu zakończenia projektu. Nie wyobrażam sobie uporania się z tymi problemami bez ogromnej pomocy ze strony odpowiednich działów PG, nadzorowanych przez rektora PG prof. Krzysztofa Wildego i kanclerza uczelni - Mariusza Milera.

Wielkie zasługi dla realizacji inwestycji miał z pewnością marszałek woj. pomorskiego Mieczysław Struk, co wielokrotnie na uroczystości otwarcia podkreślał zarówno rektor PG prof. Krzysztof Wilde, jak również Pan.

– Tak, to prawda. Chciałbym jednak podkreślić, że mocno zaangażowanych w realizację tej inwestycji było wiele osób, zarówno po stronie PG, jak i po stronie władz Pomorza. Mam tu na myśli szczególnie Urząd Marszałkowski, podległą mu Agencji Rozwoju Pomorza, czy unijnych instytucji dofinansowujących ten projekt. Mieliśmy szczęście, że na drodze do jego realizacji stanęło tylu mądrych ludzi.

Kto jeszcze najbardziej przyczynił się do realizacji projektu CK STOS PG?

– Nazwiska tych osób zostały umieszczone na reliefie, który umieszczono na ścianie w holu nowego budynku i którego uroczyste odsłonięcie miało miejsce podczas ceremonii otwarcia.  Na pierwszej warstwie umieszczono cały zespół odpowiedzialny za realizację inwestycji ze strony PG. Ale chcę podkreślić, że wszystkich takich warstw reliefu jest aż siedem, każda z nich symbolicznie „ukrywa” kolejne zestawy nazwisk dotyczące różnych organizacji.

Są tam więc władze i pracownicy  urzędu marszałkowskiego, urzędu wojewódzkiego, czy ARP. Istnieje też warstwa, gdzie pojawiają się  wszystkie uczelnie oraz firmy współpracujące z CI TASK wraz z naszym partnerem projektu - Telewizją Chopin z Wejherowa, największym lokalnym dostawcą usług telekomunikacyjnych. Na innej z nich występują nasi konsorcjanci w projektach z mapy drogowej, w tym konsorcjum Pionier i inne centra superkomputerowe w kraju. Na pewno na jednej z kolejnych znajduje się też lista pracowników CI TASK, którzy realizują część badawczo-rozwojową projektu, co potrwa jeszcze przynajmniej przez pięć lat, a także ci wszyscy pracownicy, którzy swoją pracą w CI TASK przyczynili się do zgromadzenia niezbędnych funduszy na wkład własny do projektu.

Co może dać w przyszłości trójmiejskim naukowcom i mieszkańcom utworzenie CK STOS i zainstalowanie w nim superkomputera Kraken PG? Jakie będą jego najważniejsze zastosowania?

– Jest to nowoczesne narzędzie do wydobywania wiedzy ze „stosu” różnorodnych danych, a na tej podstawie budowy usług przydatnych dla społeczeństwa. Ta uniwersalna formuła sprawia, że z takiej oferty może skorzystać wiele firm i innych uczelni.

Co więcej, nie chodzi o to, by tylko zespoły CI TASK wypracowywały takie rozwiązania, lecz aby tworzyć tzw. żywe laboratoria, w których będą one tworzone wspólnie. Dzięki takiej współpracy szansa wypracowania innowacyjnych rozwiązań o dużym znaczeniu praktycznym wyraźnie wzrasta. Dlatego na uroczystości otwarciu budynku akcentowałem, że składa się on z dwóch części: serwerowej, gdzie wypracowuje się wiedzę oraz administracyjno-laboratoryjnej, gdzie kwitnie interdyscyplinarna współpraca. Otrzymaliśmy dwa mocne skrzydła rozwoju o nazwach: „wiedza” i „współpraca”. Jestem przekonany, że zapewni to wysokie loty dla centrum i wszystkich jego kooperantów.

CK STOS będzie teraz nową siedzibą CI TASK PG. Pracownicy centrum musieli być mocno podekscytowani przeprowadzką do takiego miejsca?

– Od kilku lat, z uwagi na ciągły rozwój, CI TASK borykał się z problemami lokalowymi: zarówno dla ludzi, jak i superkomputerów. Obecna, nowa lokalizacja jest szczególnie przemyślana i zapewnia elastyczną konfigurację infrastruktury sieciowej i obliczeniowej, a także technicznej, jak również umożliwia dalsze zwiększenie kadry. Zakładam, że po zakończeniu okresu trwałości projektu CK STOS liczba pracowników CI TASK będzie wynosiła nawet 100 osób. Wówczas będzie możliwa pełna realizacja założonych wyzwań projektowych. Obecnie wszyscy jesteśmy podekscytowani tym, jak podołamy tym ciekawym wyzwaniom.

Na uroczystości otwarcia obecnych było blisko 200 osób, w tym władz wojewódzkich i samorządowych, posłów na Sejm RP, władz innych uczelni, przedstawicieli środowiska akademickiego oraz biznesu i przemysłu z całej Polski. Jakie były ich reakcje, gdy zobaczyli kompleks od środka i multimedialną prezentację Krakena?

– Z moich rozmów wynika, że urzekła ich demonstracja superkomputera i rozwiązania architektoniczne budynku. Poza tym część osób była mile zaskoczona, że tak ambitny projekt, mimo różnych trudności, został zrealizowany w pierwotnie zakładanym kształcie. Inni mówili o satysfakcji z faktu, że wydane fundusze unijne będą dobrze służyć społeczności Pomorza. Praktycznie wszyscy twierdzili zarazem, że ten projekt z pewnością utrwali przekonanie co do potrzeby przyszłej współpracy i pełnego wykorzystania istniejących możliwości, które dała Politechnice Gdańskiej i CI TASK budowa tego kompleksu.