Maszyna to wszelkie maszyny i urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabiny i rusztowania.
Użytkowanie maszyny to wykonywanie wszelkich czynności związanych z maszyną, w szczególności jej uruchamianie lub zatrzymywanie, posługiwanie się nią, transportowanie, naprawianie, modernizowanie, modyfikowanie, konserwowanie i obsługiwanie, w tym także czyszczenie.
Użytkowanie maszyn i innych urządzeń technicznych zaczyna się od wprowadzenia ich do zakładu pracy aż po złomowanie. W trakcie użytkowania maszyn i innych urządzeń technicznych należy pamiętać o następujących podstawowych zasadach bezpiecznej pracy:
- do pracy przy obsłudze maszyn i innych urządzeń technicznych może być dopuszczony pracownik posiadający odpowiednie kwalifikacje, orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do pracy, ukończone szkolenie z dziedziny bhp, zapoznany z oceną ryzyka zawodowego i przeszkolony w zakresie bezpiecznej obsługi,
- obsługa maszyn i innych urządzeń technicznych powinna być zgodna z dokumentacją techniczną oraz instrukcją bhp, opracowaną na podstawie dokumentacji technicznej,
- podczas obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych należy używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży roboczej/ochronnej,
- pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn i innych urządzeń technicznych z ruchomymi elementami nie mogą pracować w odzieży z luźnymi i zwisającymi częściami,
- podczas obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych należy utrzymywać porządek na stanowisku pracy, a zwłaszcza dbać o należyty stan stosowanych narzędzi,
- części ruchome maszyn i innych urządzeń technicznych powinny być osłonięte,
- części maszyn i innych urządzeń technicznych nie powinny mieć ostrych zakończeń i krawędzi oraz nierówności powierzchni,
- zabronione jest, bez wiedzy przełożonego, dopuszczać osoby postronne do pracy na swoim stanowisku,
- zabronione jest samodzielne dokonywanie napraw i czynności konserwacyjnych maszyn i innych urządzeń technicznych, czynności te wykonywane są przez osoby upoważnione i posiadające odpowiednie przygotowanie,
- zabronione jest zdejmowanie osłon zabezpieczających maszyny i inne urządzenia techniczne,
- zabronione jest dotykanie części maszyn i innych urządzeń technicznych będących w ruchu,
- zabronione jest czyszczenie i smarowanie maszyn i innych urządzeń technicznych przed ich zatrzymaniem,
- maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i czystości zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników,
- maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być stosowane tylko do tych celów, do których są przeznaczone,
- maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być wyposażone w element sterowniczy, widocznie oznakowany, przeznaczony do ich całkowitego i bezpiecznego zatrzymania,
- maszyny i inne urządzenia techniczne będące w ruchu nie wolno naprawiać i pozostawiać bez obsługi lub nadzoru,
- maszyny i inne urządzenia techniczne, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny być niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z zasilania energią, a ich ponowne wznowienie pracy może nastąpić po usunięciu uszkodzenia,
- po zakończeniu pracy zatrzymać obsługiwane maszyny i inne urządzenia techniczne, dokładnie oczyścić stanowisko pracy i odłożyć stosowane narzędzia w miejsce do tego przeznaczone,
- o dostrzeżonych wadach i uszkodzeniach należy niezwłocznie powiadomić przełożonego.
Więcej informacji znajduje się w Zarządzeniu Rektora Politechniki Gdańskiej nr 43/2005 z 18 października 2005 r. w sprawie kontroli i dostosowania maszyn do minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, Zarządzeniu Rektora Politechniki Gdańskiej nr 10/2018 z 7 marca 2018 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w Politechnice Gdańskiej, Zarządzeniu Rektora Politechniki Gdańskiej nr 34/2021 z 25 maja 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas użytkowania maszyn.