Prof. Janusz Groszkowski | Politechnika Gdańska

Treść strony

Prof. Janusz Groszkowski

Dyscyplina naukowa: elektrotechnika, radiotechnika, elektronika, fizyka doświadczalna
Doktor honoris causa PG – 1975 roku
Promotor: prof. dr inż. Jerzy Seidler

Urodził się 21 marca 1898 w Warszawie. Ukończył Oficerską Szkołę Łączności w Paryżu (1921), był wykładowcą w Szkole Oficerów Wojsk Radiotelegraficznych w Warszawie.

Studia wyższe ukończył w 1922 r. na Wydziale Elektrotechnicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie na Wydziale Elektrycznym uzyskał stopień doktora w 1928 r. Tytuł profesora nadzwyczajnego radiotechniki otrzymał w 1929 r., a profesora zwyczajnego w 1935 r. W latach 1922–1939 i 1946–1968 pracował na Politechnice Warszawskiej. Na Politechnice Warszawskiej pełnił funkcje: kierownika Katedry Radiotechniki w latach 1928–1939; 1946-1968, dziekana Wydziału Elektrycznego w latach 1935–1938, kierownika Katedry Wysokiej Próżni na Wydziale Łączności w latach 1963–1968.

Był twórcą, organizatorem i dyrektorem pierwszego w Polsce Instytutu Radiotechnicznego, Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego (1928–1939, 1945–1951). Od października 1939 r. do 1941 r. pracował w Instytucie Politechnicznym we Lwowie na stanowisku kierownika Katedry Radiotechniki. Był profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Technicznej w Warszawie (1942–08.1944).

Był żołnierzem Armii Krajowej (02.1942 - 08.1944) i doradcą naukowo-technicznym do spraw łączności Delegatury Rządu na Kraj. Brał udział w analizie elektronowych urządzeń sterujących niemieckiej rakiety V2 przechwyconej przez żołnierzy Armii Krajowej.

W latach 1945–1946 był profesorem, dziekanem Wydziału Elektrycznego na Politechnice Łódzkiej. Został współorganizatorem i profesorem Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk (1953–1963), a w latach 1961-1963 dyrektorem. Organizował i kierował Zakładem Elektrotechniki PAN (1953–1962). Na emeryturę przeszedł w 1968 r.

W latach 1963–1972 był przewodniczącym Państwowej Rady Nauki i Techniki.

Autor 361 publikacji, w tym 5 książek, 4 skryptów. Promotor 33 doktorów. Był autorem jednej z pierwszych na świecie monografii o lampach katodowych i ich zastosowaniu w 1925 r. Twórca „równania Groszkowskiego” i „metod harmonicznych Groszkowskiego”, dotyczących nieliniowej generacji drgań. Twórca polskiej naukowej szkoły radiotechniki i elektrotechniki; prace, które weszły do nauki światowej, dotyczyły badań w dziedzinie generacji i stabilizacji drgań elektromagnetycznych oraz techniki wysokiej próżni.

Autor 10 wynalazków, m.in.: nadajników stabilizowanych kwarcem, opracował nowy typ głowicy jonizacyjnej i zdolnej do pomiaru najwyższej próżni, pierwszego magnetronu z katodą tlenową, stanowiących podstawę radarów, po 1945 r. inicjator badań w dziedzinie półprzewodników.

Należał do Polskiej Akademii Nauk: członek rzeczywisty (1952), członek Prezydium (1955–1980), wiceprezes (1957–1962) i prezes (1962–1971). Członek zagraniczny Akademii Nauk: ZSRR, Rumunii, Kuby, Bułgarii, Czechosłowacji i Węgier.

Był zastępcą przewodniczącego Rady Państwa, bezpartyjnym posłem na Sejm (1972–1976), zrezygnował z funkcji zastępcy przewodniczącego Rady Państwa z powodów politycznych w proteście wobec zapisu w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: wiodącej roli Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i sojuszu z Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Trzykrotny Laureat Nagród Państwowych I stopnia (1951, 1955, 1968), specjalnej Nagrody Państwowej (1979). Był pierwszym prezesem Polskiego Związku Krótkofalowców (1930–1931), prezesem Stowarzyszenia Elektryków Polskich (1936–1937), Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej 1961–1984 (od 1962 r. członek honorowy). Członek zagranicznych towarzystw naukowych: Institute of Electrical and Electronics Engineers, Société des Électriciens et Électroniciens, Union Radio-Scientifique Internationale.

Został wyróżniony godnością doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej (1962), Politechniki Łódzkiej (1964), Politechniki Gdańskiej (23 maj 1975) za „pracę naukową i badania naukowe nad nowymi technologiami  oraz znaczący wkład w kreowaniu międzynarodowej współpracy naukowo-badawczej”.

Został odznaczony Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Złotym Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz innymi odznaczeniami państwowymi i wojskowymi.

Zmarł 3 sierpnia 1984 r. w Warszawie.

Bibliografia

  1. Członkowie Polskiej Akademii Nauk. Informator, red. J. Krzyżanowska, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987.
  2. Encyklopedia Warszawy, Warszawa 1994
  3. Księga jubileuszowa XL-lecia Wydziału Elektroniki Politechniki Gdańskiej 1952–1992, t. I, Gdańsk 1992
  4. Kto jest kim w Polsce, Warszawa 1984
  5. 150 lat wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie 1826–1976. Materiały z sesji naukowej 13–14 grudnia 1976, Warszawa 1979
  6. www.nauka-polska.pl